Inkontynencja moczowa jest kłopotliwym i wstydliwym problemem zdrowotnym. Statystycznie dotyka ok. 10-15% całego społeczeństwa. W znacznym stopniu utrudnia codzienne funkcjonowanie. Problem ten często związany jest ze starzeniem się organizmu. Z czego wynika nietrzymanie moczu u osób starszych? Jakie są objawy i przyczyny występowania inkontynencji u kobiet i mężczyzn? Odpowiedzi na kluczowe pytania udzielamy w poniższym artykule.

Objawy nietrzymania moczu

W znacznym stopniu zależą od typu i stopnia nasilenia NTM. Rodzaje nietrzymania moczu można rozróżnić na podstawie występujących objawów. Warto je obserwować podczas każdego epizodu NTM. Inkontynencja moczowa przyczynia się do odczuwania znacznego dyskomfortu. Co może wskazywać na nietrzymanie moczu u kobiet i mężczyzn? Spośród najbardziej niepokojących objawów warto wymienić:

• popuszczanie moczu podczas kichania, śmiania czy kaszlu;

• konieczność częstego korzystania z toalety, m.in. w sytuacjach stresujących lub podczas snu;

• niewielki i okazjonalny wyciek moczu, np. podczas podnoszenia ciężkich przedmiotów;

• przerywany lub słaby strumień.


U obu płci mogą pojawić się następujące symptomy patologiczne:

• problem z rozpoczęciem mikcji;

• uczucie nie do końca opróżnionego pęcherza;

• częste i silne parcie, co wymusza potrzebę pójścia do toalety;

• oddawanie moczu w nocy (nawet dwa razy podczas wypoczynku nocnego);

• popuszczanie przed dotarciem do łazienki.

Nietrzymanie moczu – przyczyny

Inkontynencja u osób starszych wynika zazwyczaj z zaburzeń funkcjonowania pęcherza moczowego oraz nerek. Nietrzymanie moczu w podeszłym wieku związane jest z osłabieniem mięśni i pogorszeniem ich elastyczności. Przede wszystkim tracą one swą siłę i kurczliwość. Pęcherz posiada mniejszą pojemność, przez co istnieje potrzeba oddania moczu, gdy jest już pełny. Ze względu na ograniczoną mobilność, senior ma niewiele czasu na pójście do toalety.

Jaka jeszcze może być przyczyna nietrzymania moczu u osób starszych? Znaczący wpływ na  dolegliwości związane z NTM ma mniejszy przepływ krwi przez nerki oraz spadek syntezy hormonu antydiuretycznego (ADH). Przyczynia się to do większej produkcji moczu, zwłaszcza w nocy i powoduje konieczność odwiedzania łazienki dwa lub więcej razy w trakcie spoczynku nocnego. W przypadku naglącego nietrzymania moczu charakterystyczne jest uczucie silnego parcia, w wyniku którego dochodzi do wycieku. Zaburzenie tego typu wynika z nadmiernej aktywności mięśni pęcherza moczowego.

Jeśli chodzi o wysiłkowe nietrzymanie moczu, przyczyną jest osłabienie mięśni Kegla. Do popuszczania często dochodzi podczas kichania czy kaszlu. Wynika to z faktu, że mięśnie dna miednicy nie zaciskają się prawidłowo. W tym przypadku wyróżnia się trzy stopnie zaawansowania problemu: (I) mocz wypływa przy znacznym wysiłku, (II) podczas uprawiania sportów, (III) nawet przy słabym wzroście ciśnienia śródbrzusznego.

Istnieje też tzw. inkontynencja neurogenna. Czym spowodowane jest tego rodzaju nietrzymanie moczu? Przyczyny neurologiczne mogą wynikać z chorób wrodzonych lub urazów. W znacznym stopniu prowadzą do stopniowego rozwoju dysfunkcji, w tym upośledzenia funkcji wydalniczych. Jakie choroby powodują nietrzymanie moczu z powodu zaburzeń neurologicznych? Spośród schorzeń wrodzonych warto wymienić: dziecięce porażenie mózgowe, rozszczep kręgosłupa czy agenezję kości krzyżowej. Inkontynencja może też pojawić się wskutek uszkodzenia mózgu lub rdzenia kręgowego.

Nietrzymanie moczu u kobiet – przyczyny

• Przebyte ciąże i porody – na skutek powiększającej się macicy i hormonów dochodzi do rozluźnienia mięśni dna miednicy. To przyczynia się do ich osłabienia, w konsekwencji prowadzi do inkontynencji. Nietrzymanie moczu może wystąpić nie tylko po cesarskim cięciu, ale też po porodzie siłami natury.

• Menopauza – zmiany hormonalne mają znaczący wpływ na problemy typu NTM. Nietrzymanie moczu może być wynikiem spadku poziomu estrogenów.

• Niektóre interwencje chirurgiczne – inkontynencja u kobiet jest często konsekwencją zabiegów ginekologicznych.

• Niezdrowy styl życia – na tego typu problemy wpływa w znacznym stopniu otyłość i nadwaga, brak ruchu, praca siedząca. Powodem wystąpienia inkontynencji może być także palenie papierosów czy otyłość brzuszna. Nadmierna masa ciała powoduje osłabienie mięśni dna miednicy.

• Częste infekcje intymne, do których może przyczyniać się nieprawidłowa higiena, długotrwała antybiotykoterapia czy intensywne życie seksualne.

Nietrzymanie moczu u mężczyzn – przyczyny

• Dolegliwości ze strony gruczołu krokowego – przede wszystkim chodzi o przerost prostaty. Występuje nawet u połowy mężczyzn po 60. roku życia. Powiększający się gruczoł krokowy może powodować ucisk na pęcherz moczowy i wywoływać naglące parcia.

• Przyjmowanie leków o działaniu moczopędnym – są często stosowane w leczeniu przerostu prostaty. Do popuszczania moczu może też dochodzić z przepełnienia i z powodu pojawienia się przeszkody podpęcherzowej.

• Zakażenia układu moczowego – najczęściej wynikają z nieprawidłowej higieny miejsc intymnych. Mogą też wynikać z intensywnego życia seksualnego lub powiększenia gruczołu krokowego.

• Choroby neurologiczne i nowotwory – niektóre schorzenia wrodzone lub nabyte mogą przyczyniać się do inkontynencji u mężczyzn.

• Konsekwencja starzenia się organizmu – do wysiłkowego NTM dochodzi często w podeszłym wieku. Podobnie jak u kobiet objawia się mimowolnym popuszczaniem, np. podczas kasłaniu lub śmiania.

Ćwiczenia na nietrzymanie moczu

Niezbędne jest wzmocnienie mięśni Kegla. W eliminacji lub złagodzeniu inkontynencji moczowej mogą pomóc regularne ćwiczenia, które należy wykonywać trzy razy dziennie przez co najmniej 3 miesiące. Mięśnie dna miednicy trzeba zaciskać przez kilka sekund, a następnie je rozluźniać. Nie należy wstrzymywać oddechu podczas ćwiczeń. Dopiero po pewnym czasie można ocenić, czy przynoszą oczekiwane efekty. W wielu przypadkach sprawdzi się fizjoterapia obejmująca ćwiczenia fizyczne oraz edukację pacjenta z nietrzymaniem moczu.