Nietrzymanie stolca, znane również jako inkontynencja jelitowa lub kałowa, to mimowolne wydalanie stolca. Nietrzymanie stolca może odnosić się do całkowitej, umiarkowanej lub łagodnej utraty kontroli zwieracza odbytu. Nietrzymanie stolca występuje u ponad 20% osób w wieku powyżej 65 lat, a ryzyko jest największe u kobiet, które rodziły w sposób naturalny.

Nietrzymanie stolca u seniora jak się objawia?

Upośledzona zdolność do kontrolowania oddawania gazów lub stolca jest powszechnym problem wśród seniorów, ale często nie jest omawiany z powodu wstydu. Zaniechanie leczenia może skutkować izolacją społeczną i negatywnym wpływem na jakość życia. Chociaż problem ten  jest związany z wiekiem i częściej dotyka osoby starsze, na nietrzymanie stolca cierpią również młodzi ludzie. Osoby dotknięte tym schorzeniem mogą mieć również problemy z kontrolą pęcherza moczowego.

Typowymi objawami nietrzymania stolca są:

  • Nagła potrzeba wypróżnienia
  • Zmniejszona świadomość potrzeby wypróżnienia lub oddania gazów
  • Wyciek stolca podczas oddawania gazów
  • Wydalanie stolca podczas aktywności fizycznej
  • Całkowita utrata zdolności kontrolowania wypróżnień

Nietrzymanie stolca przyczyny

Istnieje kilka czynników, które wpływają na zdolność regulowania wypróżnień.

Biegunka: Zła dieta, zaniedbanie odżywiania i infekcje bakteryjne powodują powstawanie miękkich, wodnistych stolców, które są znacznie trudniejsze do utrzymania przez mięśnie niż twarde stolce. Z biegiem czasu, częsta biegunka może osłabić mięśnie odbytnicy i odbytu, powodując nietrzymanie stolca.

Zaparcia: Częste zaparcia mogą  osłabiać mięśnie odbytu i odbytnicy. Naprężenie podczas defekacji może spowodować poważne uszkodzenie mięśni odbytnicy i odbytu, a także uszkodzenie nerwów. Przewlekłe zaparcia mogą powodować wyciek płynu wokół zatkanego stolca, powodując nietrzymanie moczu. To dość częsta sytuacja, która pojawia się u osób starszych na skutek niezbilansowanej diety lub długotrwałego stosowania antybiotyków.

Uszkodzenie mięśni: Do urazów mięśni może dojść podczas porodu drogami natury, gdy lekarz musi użyć kleszczy w celu nacięcia krocza, aby stworzyć większy otwór dla dziecka. Również podczas zabiegu chirurgicznego polegającego na usunięciu hemoroidów, drenażu ropni lub przetok dochodzi do uszkodzenia mięśni odbytnicy i odbytu, co objawia się nietrzymaniem stolca.

Osłabienie mięśni dna miednicy: Zmniejszona elastyczność, osłabienie i liczne bliznowacenie mięśni odbytnicy to najczęstsze przyczyny nietrzymania stolca. Jeśli mięśnie miednicy są słabe, nie są w stanie w pełni utrzymać narządów miednicy, takich jak odbytnica, pochwa, macica i pęcherz moczowy. To powoduje, że narządy te przesuwają się lub zwisają.

Stany, które powodują uszkodzenie mięśni, nerwów lub bliznowacenie tkanek wpływające na nietrzymania stolca:

  • Choroba Alzheimera
  • Demencja
  • Choroba Parkinsona
  • Cukrzyca typu 2
  • Stwardnienie rozsiane
  • Zapalenie odbytnicy
  • Choroba zapalna jelit (IBD)
  • Zespół jelita drażliwego (IBS)
  • Udar mózgu
  • Choroba Leśniowskiego-Crohna
  • Radioterapia

Mięśnie dna miednicy, odbytnicy i odbytu muszą prawidłowo funkcjonować, aby utrzymać stolec  i uwolnić go w odpowiednim momencie. Nerwy muszą współpracować z tymi mięśniami, aby poinformować organizm, kiedy nadszedł czas na wypróżnienie. Tylko wtedy, gdy praca wszystkich tych narządów jest w pełni i dokładnie zintegrowana, można zagwarantować kontrolę defekacji.

Nietrzymanie stolca a kręgosłup

Czasami ból pleców i nietrzymanie stolca wraz z moczem, mogą współwystępować jako dwa objawy tego samego schorzenia. Jeśli ból pleców i nietrzymanie stolca pojawiają się nagle w tym samym czasie, zwykle świadczy to o poważnym problemie. Z tego powodu osoba powinna natychmiast zwrócić się o pomoc lekarską, aby zdiagnozować  przyczynę i otrzymać odpowiednie leczenie.

W kręgosłupie mogą wystąpić liczne zaburzenia pracy mechanicznej kręgów, poprzez uszkodzenia kręgów międzykręgowych w skutek wypadków komunikacyjnych lub wadliwej postawy ciała utrzymującej się przez dłuższy czas. Te zjawiska prowadzą do powstania objawów związanych z bólem kręgosłupa i nietrzymaniem stolca.

Z powodu ucisku przepukliny dysku kręgosłupa na wiązkę nerwów w dolnej części pleców, która jest odpowiedzialna za czucie w okolicy pachwiny, rozwija się zespół ogona końskiego. To zjawisko powoduje wystąpienie jednocześnie bólów kręgosłupa wraz z nietrzymaniem stolca i moczu. Jest to niebezpieczne schorzenie wymagające konsultacji z lekarzem.

Podobna sytuacja, w której dochodzi do ucisku pęczków nerwowych, może być spowodowana ropniami, krwiakami lub guzami nowotworowymi, które blokują wolny układ nerwowy, podrażniając, powodują ból oraz osłabiają zwieracze odbytu i odbytnicy.

Każdy przypadek musi zostać zbadany indywidualnie przez lekarza. Wczesne wykrycie schorzenia często daje szansę na wyleczenie lub spowolnienie postępu choroby przy jednoczesnym zachowaniu jakości życia.

Nietrzymanie stolca - zapobieganie

Produkty chłonne na nietrzymanie stolca są bardzo popularne ze względu na niskie ryzyko wystąpienia skutków ubocznych. W przypadku seniorów, którzy doświadczają nietrzymania stolca, produkty do inkontynencji zapewniają niezbędną ochronę, minimalizują nieprzyjemne zapachy, chronią odzież przed zabrudzeniem oraz ograniczają dyskomfort.

Dla osób z codziennymi, ciężkimi epizodami nietrzymania stolca, ochrona jest koniecznością. Aby zminimalizować nieprzyjemne zapachy, chronić odzież i ograniczyć zakłopotanie, maskowanie stolca w produkcie jednorazowego użytku ma kluczowe znaczenie. W tym przypadku, gdzie stolce są płynne i występują często, niezbędne będą produkty odznaczające się wysoką chłonnością, takie jak pampersy lub pieluchomajtki. Ważną cechą tych produktów jest ich hermetyczność. Zostały one zaprojektowane w celu zminimalizowania wycieków poprzez kierowanie płynów do rdzenia produktu. Zapobiega to nie tylko wyciekom, ale w przypadku osób z nietrzymaniem moczu pomaga również wykorzystać pełną pojemność chłonną produktu.

Dla osób borykających się z nietrzymaniem stolca o zwartej konsystencji, polecane są jednorazowe majtki, które zaopatrzone są w taśmy samoprzylepne. Dopasowują się do ciała jak tradycyjna bielizna i zapewniają precyzyjną ochronę. Obydwa produkty dobrze przylegają do szerokiego obszaru w kroku, pozostając niewidocznymi pod ubraniem.

U osób z łagodnym nietrzymaniem stolca lub bardzo niewielkim wyciekiem z jelit, dobrze sprawdzą się wkładki typu motylek.

Przy tak szerokiej gamie dostępnych produktów, może być konieczne wypróbowanie kilku z nich, aby określić własne preferencje. Niektóre osoby wolą jednorazową bieliznę i majtki. Inni wolą coś bardziej dyskretnego i mniejszego, jak wkładki lub podpaski. Szukając najlepszych produktów do nietrzymania stolca należy uważnie przyjrzeć się podanej chłonności produktu i dopasować go do swoich potrzeb.

Zmiany w diecie są potrzebne by zapewnić prawidłowość w wypróżnianiu się. Biegunka lub częste zaparcia świadczyć mogą o błędach żywieniowych, które w pierwszej kolejności należy zlikwidować.

Ćwiczenia i treningi warunkują ciało do utrzymania lepszej kontroli nad wypróżnieniami. Niektóre rodzaje ćwiczeń można wykonywać w domu. Inne można wykonywać w gabinecie lekarza lub pod okiem wyszkolonego terapeuty.

Leki przeciwbiegunkowe i leki stosowane w leczeniu zaparć, takie jak środki przeczyszczające, czopki lub lewatywy, również przyczyniają się do uregulowania stolców, należy jednak wcześniej skonsultować się z lekarzem.

Używanie wilgotnych chusteczek zapobiega uszkodzeniom skóry lub jej podrażnieniu. Należy  wybierać te, które nie zawierają perfum. Po każdym wypróżnieniu zaleca się częste podmywanie wodą krocza bez użycia mydła, które może nadmiernie wysuszyć wrażliwą skórę. Do zabezpieczenia oraz nawilżenia skóry należy używać kremów barierowych zawierających tlenek cynku lub lanolinę. Nie należy smarować skóry krocza wazeliną, ponieważ nie wchłania się i powoduje wypływanie treści luźnego stolca po za rdzeń produktu chłonnego.

Wybór przewiewnej bielizny wykonanej z materiałów, które nie zatrzymują wilgoci na skórze doskonale sprawdzają się w upalne dni u osób cierpiących na lekkie zabrudzenia powstałe poprzez nietrzymanie stolca. Na przykład bawełna jest dobrym pomysłem, ale nylon lub poliester już nie.

Prawidłowy dobór produktów chłonnych, zbilansowana dieta oraz codzienne treningi fizyczne to przepis na polepszenie stanu zdrowia fizycznego oraz psychicznego każdej osoby borykającej się z nietrzymaniem stolca. Zastosowanie się do wytycznych lekarza oraz wprowadzenie w życie rozwiązań ułatwiających funkcjonowanie w codziennym życiu zapewnia podwyższenie jakości życia.

                                                                                         mgr. Fizjoterapii, lic. Pielęgniarstwa Monika Pasich