Wraz ze starzeniem się społeczeństwa i postępem medycyny gwałtownie rośnie liczba osób żyjących dłużej z wieloma poważnymi chorobami, co prowadzi do większej potrzeby wsparcia ze strony zespołów opieki paliatywnej. Opieka paliatywna pomaga żyć wygodniej - zapewniając wsparcie medyczne, społeczne i emocjonalne potrzebne do poradzenia sobie z poważną chorobą. Na wsparcie medyczne oraz psychiczne w chorobie bliskiej osoby mogą również liczyć członkowie i opiekunowie chorego.

Opieka paliatywna co to jest?

Opieka paliatywna to leczenie osoby cierpiącej na zagrażającą życiu lub znacząco ograniczającą życie chorobę przewlekłą, która wymaga leczenia objawów fizycznych i psychicznych. Udziela wsparcia w zaspokajaniu potrzeb społecznych i duchowych z poszanowaniem godności ludzkiej każdego człowieka, mając na celu łagodzenie cierpienia i optymalizację jakości życia pacjenta i jego bliskich. Świadczona jest niezależnie od stopnia zaawansowania choroby, w jej fazie początkowej, końcowej, w chwili śmierci i po śmierci pacjenta, co obejmuje także opiekę nad jego bliskimi. To specjalne leczenie skupia się na łagodzeniu bólu i innych objawów poważnych chorób. Może również pomóc w radzeniu sobie ze skutkami ubocznymi zastosowanego leczenia. W opiece paliatywnej stosowane jest podejście holistyczne, co oznacza, że ​​diagnozą i leczeniem pacjenta wymagającego szczególnej opieki zajmuje się kilku specjalistów z różnych dziedzin. Opieka paliatywna pomaga pacjentom żyć tak aktywnie, jak to możliwe, aż do śmierci.

Opieka paliatywna uznawana jest za prawo człowieka do zdrowia, w którym szczególną uwagę zwraca się na indywidualne potrzeby i preferencje pacjenta.

Medycyna paliatywna -podstawowe informacje

Ból i trudności w oddychaniu to dwa najczęstsze i najpoważniejsze objawy, jakich doświadczają pacjenci wymagający opieki paliatywnej. Szacuje się, że około 80% pacjentów chorych na AIDS lub nowotwór oraz 76% pacjentów z chorobami układu krążenia lub przewlekłą obturacyjną chorobą płuc odczuwa pod koniec życia ból o nasileniu umiarkowanym do silnego. W takim przypadku konieczne jest zastosowanie silnych środków przeciwbólowych, aby złagodzić ból. Kontrolowanie nasilających się objawów na wczesnym etapie choroby jest etycznym obowiązkiem łagodzenia cierpienia i poszanowania godności człowieka. Problemy żywieniowe u osób chorych paliatywnie narastają wraz z zaostrzeniem się uporczywych objawów bólowych. Zastosowanie odpowiedniej diety oraz specjalistycznego żywienia przemysłowego chronią pacjenta przed utratą cennych minerałów i witamin, które wspierają organizm w walce z chorobą.

Co roku opieki paliatywnej potrzebuje 60,8 mln osób, z czego 28,9 mln w ostatnim roku życia. Na całym świecie obecnie otrzymuje ją jedynie około 15% osób potrzebujących opieki paliatywnej. Globalne zapotrzebowanie na opiekę paliatywną stale rośnie ze względu na starzenie się społeczeństwa i rosnące obciążenie chorobami nowotworowymi i niektórymi chorobami zakaźnymi.

Opieka paliatywna obejmuje szereg usług świadczonych przez różnych specjalistów, którzy odgrywają ważną rolę we wspieraniu pacjenta i jego rodziny, w tym lekarzy, pielęgniarki, pracowników pomocniczych, ratowników medycznych, farmaceutów, fizjoterapeutów i wolontariuszy. Opieka paliatywna musi być świadczona zgodnie z ogólnymi zasadami ubezpieczenia zdrowotnego. Wszyscy ludzie, niezależnie od dochodów, rodzaju choroby czy wieku, powinni mieć nieograniczony dostęp do świadczeń podstawowej opieki zdrowotnej, w tym opieki paliatywnej.

Opiekę paliatywną można otrzymać niemal we wszystkich placówkach, w których świadczona jest opieka zdrowotna, np.:

  • szpitale
  • w przychodni lekarza rodzinnego
  • ośrodki specjalistyczne, takie jak hospicja i domy opieki dla osób starszych
  • we własnym domu

Dla kogo opieka paliatywna w domu

Coraz większa część starzejącego się społeczeństwa choruje na nowotwór, który jak wiadomo często wymaga skomplikowanego i długotrwałego leczenia. Rokowanie pacjenta zależy od jego stanu oraz ścieżki medycznej, którą wybierze na samym początku swojej drogi z chorobą. Obecnie szpitale są pełne pacjentów, którzy wymagają szczególnej opieki w ostrej fazie choroby, natomiast pacjenci w fazie przewlekłej choroby, których objawy są kontrolowane farmakologicznie, nie wymagają już wzmożonego nadzoru lekarskiego i finalnie wypisywani są do domu, gdzie otrzymują opiekę paliatywną sprawowaną przez pracowników służby zdrowia i odpowiednio wyedukowanych krewnych chorego. Metoda ta gwarantuje, że wszystkim pacjentom zostanie zaoferowana pomoc na każdym etapie choroby.

Obecnie opieka paliatywna w domu jest powszechnie określana jako "hospicjum domowe". Objęcie pacjenta domową opieką paliatywną powinno być postrzegane, jako świadczenie specjalnej opieki medycznej w domu, z której pacjent czerpie wielopoziomowe korzyści, jednocześnie nie tracąc dostępu do innych świadczeń zdrowotnych, takich jak podstawowa opieka zdrowotna, nocna i świąteczna opieka zdrowotna, zespół ratownictwa medycznego i konsultacje ambulatoryjne.

 Większość ciężko chorych pacjentów chciałaby do końca swoich dni pozostać w domu z najbliższymi, dlatego opiekę paliatywną w domu sprawują przede wszystkim członkowie rodziny.  Ważne jest, aby zrozumieć, że korzystanie z państwowej bezpłatnej domowej opieki paliatywnej może zapewnić doskonałe wsparcie medyczne i psychologiczne oraz pomóc pacjentowi i jego rodzinie w początkowym pogodzeniu się z aktualnym stanem choroby. Aby opieka paliatywna była możliwa w domu pacjenta, potrzebna jest wykwalifikowana pielęgniarka oraz członek rodziny, który będzie w stanie zaopiekować się pacjentem i zapewnić mu przynajmniej podstawowe warunki socjalne.

Opieką paliatywną w domu można objąć osoby w każdym wieku cierpiące na choroby takie jak:

  • Nowotwór
  • Choroby krwi i szpiku kostnego
  • Choroby serca
  • Mukowiscydoza
  • Demencja
  • Schyłkowa choroba wątroby
  • Niewydolność nerek
  • Choroba Parkinsona
  • Udar mózgu

Wzrost zapotrzebowania na opiekę paliatywną w domu chorego oraz rozwój opieki paliatywnej, jako dziedziny medycyny w Polsce, wymusza zmiany w organizacji domowej opieki paliatywnej świadczonej przez służbę zdrowia. Dynamiczne zmiany zachodzące w medycynie i możliwości, jakie daje ona dziś pacjentom, wpływają na udoskonalenie opieki paliatywnej w domu pacjenta. Nowe standardy są nie tylko bardziej elastycznie dostosowywane do potrzeb samych pacjentów, ale także są przemyślaną strategią, zwłaszcza w kontekście zapewnienia opieki paliatywnej najbardziej potrzebującym grupom chorych.

Opiekę paliatywną można wspomóc poprzez zakup odpowiednich produktów

Sprawowana opieka paliatywna w domu pacjenta przy odpowiednich warunkach socjalnych, wymaga stosowania wysokospecjalistycznego sprzętu medycznego, aby utrzymać organizm w jak najlepszej kondycji.

Choroby, na które cierpią pacjenci paliatywni, stanowią ogromne obciążenie dla organizmu, dlatego zalecenia dotyczące zdrowego odżywiania mogą różnić się od tych dla osób zdrowych. W tym przypadku opiekę paliatywną w domu chorego można wspomóc poprzez zakupienie produktów żywnościowych, a dokładniej poprzez podawanie chorym preparatów wysokobiałkowych podtrzymujących prawidłowy poziom minerałów w organizmie. Konwencjonalna żywność może nie dostarczać wszystkich potrzebnych mikro i makroelementów. Dlatego z żywieniowego punktu widzenia wsparcie i ochrona pacjenta wymaga zapewnienia odpowiednich, specjalistycznych pokarmów, łatwo wchłanianych w przewodzie pokarmowym i bogatych we wszystkie witaminy i minerały niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu.

Aby utrzymać skórę w dobrym stanie i zapobiec powstawaniu odleżyn, które z wiekiem stają się coraz trudniejsze do gojenia, ważne jest stosowanie odpowiednich środków higienicznych. W tym celu należy zastosować pieluszki chłonne lub wysokochłonne pampersy, które odpowiednio chronią skórę przed odparzeniami powstającymi po kontakcie skóry z moczem lub kałem. Delikatną pergaminową skórę osób chorych na nowotwory należy chronić odpowiednimi kremami i maściami witaminowymi, które wzmacniają naturalną barierę lipidową skóry. Materace, podpórki i podkładki przeciwodleżynowe chronią ciało przed siniakami i obrzękami. Pończochy elastyczne oraz rękawy uciskowe są idealne dla osób z nadwagą, u których na ciele nagromadził się wysięk i miejscowe obrzęki spowodowane niewydolnością nerek. Wszystkie produkty odżywcze oraz materiały i urządzenia chroniące kończyny górne i dolne przed obrzękami zmniejszają cierpienie pacjenta i pozwalają opiekunom skutecznie prowadzić opiekę paliatywną w domu. A zakupienie odpowiednich produktów chłonnych dla pacjenta z punktu widzenia higieny i fizjologii, zapewniają większy komfort i spokój psychiczny.

Dbałość o szczegóły w opiece paliatywnej w domu pacjenta oraz zapewnienie wsparcia psychologicznego przyczyniają się do znacznej poprawy jakości życia osób ciężko chorych.

 

                                                                                         mgr. fizjoterapii, lic. pielęgniarstwa Monika Pasich