Inkontynencja moczowa jest powszechnie występującym problemem zdrowotnym. Może objawiać się niewielkim wyciekiem lub całkowitym i niekontrolowanym opróżnianiem pęcherza. Jednym z najczęstszych rodzajów inkontynencji jest wysiłkowe nietrzymanie moczu przy kichaniu bądź kaszlu. Co przyczynia się do powstawania wstydliwej dolegliwości? Jak zapobiegać wysiłkowemu nietrzymaniu moczu? Podpowiadamy.

Wysiłkowe nietrzymanie moczu – co to jest?

Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) to jeden z rozpowszechnionych problemów zdrowotnych, który dotyka znacznie częściej kobiet niż mężczyzn. Wysiłkowe nietrzymanie moczu jest wstydliwą przypadłością, przez co wiele osób zwleka z wizytą u lekarza. Charakteryzuje się brakiem parcia na pęcherz i czynności skurczowej mięśni wypieracza oraz wysokim ciśnieniem wewnątrz jamy brzusznej. Objawia się mimowolnym wyciekiem moczu podczas wysiłku, m.in. przy kichaniu lub kaszlu. Jak wynika z badań epidemiologicznych, występuje u obu płci.

Szacuje się, że z wysiłkowym nietrzymaniem moczu zmaga się prawie co czwarta kobieta w wieku od 18 do 48 lat i ok. 40% po ukończeniu 55. roku życia. Początkowo mocz gubiony jest przy dużym wysiłku fizycznym. Z czasem zdarza się, że nawet chodzenie powoduje jego wyciek. W zaawansowanych postaciach do mimowolnego popuszczania dochodzi w spoczynku. Symptomy towarzyszące wysiłkowemu nietrzymaniu moczu mogą się nasilać u osób zmagających się z zakażeniem dróg moczowych, dusznościami czy przewlekłym kaszlem. Istnieje możliwość zredukowania przykrych objawów za pomocą prostej fizykoterapii.

Wyróżnia się trzy stopnie wysiłkowego nietrzymania moczu:

  • (I) – występuje w mało zaawansowanej postaci i związane jest z gwałtownym wzrostem ciśnienia śródbrzusznego, objawia się popuszczaniem podczas śmiania, kaszlu lub kichania;
  • (II) – może do niego dojść w trakcie lekkich czynności fizycznych, najczęściej podczas wstawania, spaceru bądź wchodzenia po schodach;
  • (III) – do bezwiednego oddawania moczu przyczyniają się zaburzenia transmisji ciśnienia brzusznego, powoduje to wyciek podczas wykonywania praktycznie każdej czynności, np. w trakcie leżenia lub stania.

Przyczyny wysiłkowego nietrzymania moczu

Za główną przyczynę tej kłopotliwej dolegliwości uznaje się zaburzony mechanizm zamknięcia cewki moczowej. Jak wspomniano wcześniej, wysiłkowe nietrzymanie moczu pojawia się podczas czynności doprowadzających do wzrostu ciśnienia w jamie brzusznej. Zazwyczaj wynika z uszkodzeń, które mogą występować jednocześnie: wzmożonej ruchomości szyjki pęcherza i/lub niewydolności mechanizmu zwieraczowego cewki moczowej. W mało zaawansowanej postaci charakterystyczne jest popuszczanie moczu przy kichaniu. Zaobserwowanie niepokojących objawów powinno skłonić do wizyty u lekarza POZ, urologa bądź ginekologa.

Za czynniki ryzyka u kobiet uznaje się:

  • poród siłami natury, trwający ponad 24 godziny, po 42. tygodniu ciąży lub wywołany oksytocyną;
  • nadwaga bądź otyłość;
  • przewlekłe zaparcia albo schorzenia przebiegające z kaszlem, np. POChP – przewlekła obturacyjna choroba płuc;
  • operacje wykonywane w okolicy podbrzusza;
  • palenie papierosów;
  • ciężka praca fizyczna;
  • udar mózgu, neuropatia cukrzycowa;
  • wady wrodzone, np. zespół Ehlersa-Danlosa;
  • niedobory hormonalne związanem z okresem przekwitania.

W przypadku mężczyzn do wysiłkowego nietrzymania moczu może przyczynić się leczenie chirurgiczne. Za przyczynę problemów uznaje się bezpośrednie urazy oraz usunięcie całego gruczołu krokowego (radykalna prostatektomia). Ryzyko tej przypadłości u mężczyzn zwiększa operacja gruczolaka prostaty lub mechaniczne uszkodzenie miednicy. Przyczyny NTM można powiązać z osłabieniem mięśni dna miednicy oraz szeregiem zmian w układzie powięziowomięśniowym. W przypadku kobiet spowodowane jest najczęściej porodami naturalnymi bądź niedoborem estrogenu w okresie menopauzy.

Diagnoza wysiłkowego nietrzymania moczu

Przygotowując się do wizyty w gabinecie lekarskim warto zwrócić szczególną uwagę na wyżej wymienione czynniki ryzyka. W znacznym stopniu mogą one wpływać na niesprawne działanie mechanizmów odpowiadających za zamykanie cewki moczowej. Bez wątpienia ułatwiają postawienie trafnej diagnozy. Do wstępnego rozpoznania może posłużyć badanie podmiotowe, które polega na przeprowadzeniu szczegółowego wywiadu lekarskiego. Na jego podstawie lekarz rodzinny zdecyduje o dalszej diagnostyce i skierowaniu pacjenta do odpowiedniego specjalisty.

Wysiłkowe nietrzymanie moczu u kobiet można zdiagnozować wykonując m.in.:

  • badanie posiewu moczu;
  • USG układu moczowego;
  • ogólne badanie moczu;
  • wykonanie prób prowokacyjnych, np. testu wysiłkowego – kaszlowego lub podczas kichania;
  • badanie ginekologiczne – wziernikiem przez pochwę;
  • radiologiczne przy użyciu kontrastu (np. urografia);
  • specjalistyczne (uretrocystoskopia, uretrocystografia).

Diagnostyka powinna być dopasowana do stopnia nasilenia objawów charakterystycznych dla wysiłkowego nietrzymania moczu. W przypadku kobiet może okazać się przydatna dokładna ocena sromu i krocza. U mężczyzn przeprowadzane jest zazwyczaj badanie gruczołu krokowego, którego powiększenie skutkuje często nadreaktywnością pęcherza moczowego. Wysiłkowe nietrzymanie moczu – zapobieganie Nie bez znaczenia jest profilaktyka, która opiera się głównie na wzmocnieniu mięśni dna miednicy. Do tego celu wykorzystuje się odpowiednio dobrane ćwiczenia. Chodzi o wzmocnienie tzw. mięśni Kegla. Najlepszym sposobem zapobiegania NTM jest wykonywanie rutynowych testów diagnostycznych. Przede wszystkim warto pamiętać o regularnych badaniach posiewu moczu i urodynamicznych.

W zapobieganiu wysiłkowego nietrzymania moczu może też pomóc ograniczenie spożycia alkoholu lub całkowita rezygnacja z używek, utrzymanie prawidłowej masy ciała, unikanie nadmiernego wysiłku, zwalczanie zaparć poprzez stosowanie zbilansowanej diety bogatej w błonnik. Osoby zmagające się z NTM powinny zadbać o prawidłową higienę miejsc intymnych oraz wdrożenie odpowiednich technik relaksacyjnych. Muszą pamiętać o spożywaniu zróżnicowanych posiłków o stałych porach.