Wysiłkowe nietrzymanie moczu u kobiet - charakterystyka choroby

Szacuje się, że 25-45% kobiet z różnych grup wiekowych cierpi na nietrzymanie moczu, a szczyt zachorowalności przypada na okres okołomenopauzalny. Jednym z najczęstszych rodzajów tego zaburzenia jest wysiłkowe nietrzymanie moczu. Pomimo faktu, że nietrzymanie moczu jest powszechnym problemem w populacji ogólnej, zaburzenie to nadal dla części osób pozostaje tematem tabu. Czym jest wysiłkowe nietrzymanie moczu, jak się ono objawia oraz jakie wyróżniamy sposoby leczenia wysiłkowego nietrzymania moczu u kobiet? 

Czym jest wysiłkowe nietrzymanie moczu u kobiet?

Nietrzymanie moczu, inaczej określane jako inkontynencja, jest to zaburzenie charakteryzujące się niezależnym od naszej woli wyciekiem moczu. Jednym z najczęstszych rodzajów inkontynencji u kobiet jest wysiłkowe nietrzymanie moczu - charakteryzuje się ono wyciekiem moczu w trakcie wysiłku fizycznego, kichania, śmiechu czy też kaszlu. Dla wysiłkowego nietrzymania moczu typowe jest bezwiedne oddanie moczu, bez poprzedzającego uczucia parcia. Nietrzymanie moczu u kobiet najczęściej związane jest z:

• okresem menopauzy (niedobór żeńskich hormonów płciowych - estrogenów);
• licznymi porodami drogą natury, zwłaszcza z powikłanym przebiegiem (np. użyciem kleszczy);
• przebytymi zabiegami ginekologicznymi;
• starszym wiekiem - wraz z wiekiem dochodzi do stopniowej degeneracji włókien kolagenowych wchodzących w skład więzadeł w obrębie miednicy mniejszej;
• otyłością;
• chorobami związanymi z przewlekłym kaszlem.[1]

Przyczyną wysiłkowego nietrzymania moczu jest wzrost ciśnienia śródbrzusznego, któremu nie towarzyszy wzrost napięcia mięśnia wypieracza pęcherza moczowego. [4]

3 stopnie choroby wysiłkowego nietrzymania moczu

Do oceny stopnia nasilenia wysiłkowego nietrzymania moczu lekarze posługują się klasyfikacją wg Stameya. Wyróżniono w niej 3 stopnie zaawansowania tego zaburzenia:

• do niekontrolowanego wycieku moczu dochodzi podczas kaszlu, kichania oraz przy dużym wysiłku fizycznym;
• do niekontrolowanego wycieku moczu prowadzą takie czynności jak wchodzenie po schodach, sprzątanie;
• mocz wycieka bezwiednie podczas chodzenia po płaskim terenie, stania, a nawet leżenia. [4]

Od nasilenia inkontynencji uzależniony jest sposób postępowania terapeutycznego - w stopniu I wystarczające może być leczenie zachowawcze, ale stopnie II i III z reguły wymagają leczenia operacyjnego. 

Leczenie wysiłkowego nietrzymania moczu

W leczeniu wysiłkowego nietrzymania moczu możemy wyróżnić metody zachowawcze oraz techniki operacyjne:

LECZENIE ZACHOWAWCZE, NIEFARMAKOLOGICZNE - stosowane jest z wyboru u każdej pacjentki z rozpoznanym wysiłkowym nietrzymaniem moczu. Obejmuje ono:

• leczenie otyłości i zalecenie zmniejszenia masy ciała - otyłość znacząco zwiększa ryzyko wystąpienia nietrzymania moczu u kobiet. Udowodniono, że ubytek masy ciała o 5% pozytywnie wpływa na trzymanie moczu;
• zaprzestanie ciężkiej pracy fizycznej i palenia tytoniu;
  
• modyfikacja diety - zmniejszenie spożycia napojów gazowanych, kofeiny, sztucznych słodzików;
  
• zapobieganie zaparciom (spożywanie dużej ilości świeżych owoców i warzyw oraz bogatych w błonnik produktów pełnoziarnistych, picie dużej ilości wody);
  
• leczenie schorzeń przebiegających z przewlekłym kaszlem (astma, przewlekła obturacyjna choroba płuc);
  
• poprawa sprawności mięśni dna miednicy - ćwiczenia mięśni dna miednicy wpływają na wzmocnienie zamknięcia oraz stabilizacji cewki moczowej. Polegają one na wykonywaniu 1-2 sekundowych skurczów mięśni okołopochwowych w seriach po 10-12 powtórzeń. Ćwiczenia powinny być wykonywane przez minimum 3 miesiące, pod nadzorem specjalisty (fizjoterapeuty uroginekologicznego);
  
• stosowanie pessarów odpowiednio dobranych pod względem rodzaju i wielkości. Pessar cewkowy jest to specjalny krążek wykonany z silikonu, którego zadaniem jest podtrzymywanie połączenia między pęcherzem a cewką moczową - pessar zapobiega otwieraniu się cewki moczowej w sytuacjach zwiększonego ciśnienia w jamie brzusznej (kaszel, kichanie, wysiłek fizyczny). Pessaroterapia wskazana jest u pacjentek, u których istnieją przeciwwskazania do leczenia operacyjnego a także u tych, które z różnych względów nie chcą poddać się zabiegowi. Pessar powinien być zakładany rano oraz wyjmowany wieczorem, przed pójściem spać. Lekarz ginekolog powinien poinstruować pacjentkę odnośnie techniki zakładania pessara oraz poinformować o konieczności szczególnej dbałości o higienę w okresie pessaroterapii.

LECZENIE FARMAKOLOGICZNE

• miejscowa estrogenoterapia - stosowanie dopochwowo maści lub kremów zawierających estrogeny. Może być stosowana, jeśli wystąpienie nietrzymania moczu ma związek czasowy z okresem menopauzy i stwierdza się klinicznie (podczas badania ginekologicznego) zmiany zapalno-zanikowe w obrębie sromu i pochwy;
• duloksetyna - lek o działaniu przeciwdepresyjnym, który dodatkowo zwiększa napięcie w obrębie zwieracza zewnętrznego cewki moczowej w fazie gromadzenia moczu - zapobiega to bezwiednemu wyciekaniu moczu. [2] [3]

LECZENIE OPERACYJNE

W przypadku nieskuteczności leczenia zachowawczego należy rozważyć skierowanie pacjentki na leczenie operacyjne wysiłkowego nietrzymania moczu. Zalecanymi technikami leczenia chirurgicznego są:

• zabiegi pętlowe - polegają na wprowadzeniu pod cewkę moczową specjalnej taśmy wykonanej z materiału syntetycznego, w celu uniesienia i podparcia cewki moczowej oraz połączenia cewkowo-pęcherzowego;
  
• operacja sposobem Burcha - polega ona na “podwieszeniu” tkanek okolicy szyi pęcherza do więzadła ściany jamy brzusznej. [5]
  

Niezależnie od stopnia nasilenia nietrzymania moczu, wskazane jest stosowanie przez pacjentki różnego rodzaju produktów chłonnych, takich jak wkładki urologiczne czy majtki chłonne dla kobiet. Produkty te idealnie dopasowują się do ciała, gwarantując kobietom dyskrecję i wygodę, dzięki czemu nie muszą one rezygnować z aktywnego trybu życia. Wkładki urologiczne dedykowane są dla kobiet z kropelkowym, lekkim, a nawet średnim nietrzymaniem moczu. Pacjentki poszukujące bardziej chłonnego produktu mogą sięgnąć po majtki chłonne - dzięki zawartości mikrogranulek niwelują one wszelkie przykre zapachy, dając kobietom poczucie komfortu i bezpieczeństwa.