Zapalenie cewki moczowej – objawy, przyczyny, diagnostyka

Schorzenia dolnego odcinka dróg moczowych dotykają w podobnym stopniu zarówno mężczyzn, jak i kobiet. Do powszechnie występujących zaburzeń czynnościowych zalicza się zapalenie cewki moczowej, które w większości przypadków powstaje na skutek infekcji bakteryjnej. Może być wywołane różnymi drobnoustrojami. Jakie patogeny powodują zapalenie cewki moczowej? Jak uniknąć powikłań? Czy istnieją domowe sposoby leczenia schorzenia? Odpowiadamy. 

Co to jest zapalenie cewki moczowej? 

Cewka moczowa to elastyczny przewód, który znajduje się w końcowym odcinku dróg moczowych. Umożliwia wydalanie moczu z pęcherza na zewnątrz organizmu. Żeńska cewka moczowa jest o wiele krótsza niż męska. Poza tym jej ujście znajduje się blisko odbytu, z którego łatwo mogą się przenieść chorobotwórcze drobnoustroje. Z tego względu stany zapalne dolnego odcinka układu moczowego występują dość często u kobiet. Wyjątkowo dokuczliwe jest zapalenie cewki moczowej u mężczyzn. Może też przebiegać bezobjawowo. W rzadkich przypadkach dotyczy również dzieci i niemowląt. 

Zapalenie cewki moczowej (łac. urethritis) jest schorzeniem wywołanym rozmaitymi patogenami. To stan zapalny, który wywołuje objawy ogólne i miejscowe. Może mieć charakter przejściowy lub ostry. W większości przypadków choroba przenoszona jest drogą płciową poprzez kontakt z zainfekowanym partnerem seksualnym. Należy do grupy schorzeń o różnej etiologii i częstości występowania. U około 50% chorych nie występują żadne objawy choroby, co sprzyja przenoszeniu czynnika infekcyjnego podczas kontaktu płciowego.

Co jest przyczyną zapalenia cewki moczowej? 

Za schorzenie odpowiadają najczęściej patogeny, mogące pozostawać w obrębie zewnątrzkomórkowej warstwy nabłonka albo wnikające do jego wnętrza. Najczęściej są to bakterie przenoszone podczas stosunku płciowego. Zalicza się do nich: Neisseria gonorrhoeae, Chlamydia trachomatis, Ureaplasma urealyticum, Mycoplasma genitalium i Trichomonas vaginalis. Schorzenie można podzielić na dwie kategorie: rzeżączkowe oraz nierzeżączkowe zapalenie cewki moczowej. Niektóre patogeny odpowiedzialne za występowanie choroby nie wywołują żadnych objawów, jednocześnie atakując układ moczowo-płciowy. 

• Rzeżączkowe (swoiste) zapalenie cewki moczowej – bezpośrednią przyczyną zakażenia jest bakteria dwoinki rzeżączki (Neisseria gonorrhoeae) należąca do grupy gronkowców. Najczęściej dochodzi do niego podczas kontaktu seksualnego. W przypadku infekcji rzeżączkowej objawy mogą pojawić się nawet w ciągu 4-7 dni od zakażenia. 
• Nierzeżączkowe (nieswoiste) zapalenie cewki moczowej NGU – najczęściej odpowiada za nie Chlamydia trachomatis. Przyczyną zakażenia może też być Ureaplasma urealyticum, drożdżak Candida albicans, rzęsistek pochwowy Trichomonas vaginalis, Gardnerella vaginalis lub wirus opryszczki. W przypadku nierzeżączkowego zapalenia cewki moczowej objawy pojawiają się nawet po 2 tygodniach od zakażenia. U kobiet może przyczyniać się także do zapalenia szyjki macicy i narządów miednicy mniejszej oraz zrostów czy powikłań położniczych. 

Na częstość występowania zapalenia cewki moczowej mają też wpływ czynniki, takie jak: brak higieny, mechaniczne lub chemiczne podrażnienia i niektóre choroby współistniejące. Do zapalenia cewki moczowej może przyczynić się m.in. tzw. ostry seks, cewnikowanie, częsta masturbacja, używanie plemnikobójczych środków, prostata, owrzodzenia członka oraz cukrzyca. Opisywana choroba dotyczy głównie osób młodych i aktywnych seksualnie. W ramach dbałości o higienę osobistą zaleca się, by po każdym stosunku oddać mocz oraz dokładnie umyć narządy płciowe. 

Objawy zapalenia cewki moczowej 

Jak wspomniano wcześniej, schorzenie może wywoływać dolegliwości ogólne i miejscowe. Niektóre z nich są związane z układem moczowym. W wielu przypadkach zapalenie cewki moczowej przebiega przez dłuższy czas bezobjawowo. Oznacza to, że chora osoba nie odczuwa wyraźnych symptomów wskazujących na rozwój infekcji. Z tego względu nie korzysta z pomocy lekarza, co może to doprowadzić do groźnych następstw. Rzadkim powikłaniem u mężczyzn jest zapalenie najądrza lub jądra, a u kobiet zrosty w jajowodach czy niepłodność. 

Do dolegliwości miejscowych towarzyszących schorzeniu można zaliczyć:

• utrudnione i bolesne oddawanie moczu bądź częstomocz również w nocy;
• ból cewki moczowej i zlokalizowany w okolicy lędźwiowej;
• znaczny dyskomfort, w tym pieczenie (dyzuria) podczas mikcji. 

Spośród dolegliwości ogólnych warto wymienić: 

• bóle brzucha, głowy i rozbicie;
• nudności, wymioty;
• gorączka oraz dreszcze. 

Zapalenie cewki moczowej – objawy najbardziej charakterystyczne, które występują u mężczyzn to: 

• obfity wyciek treści ropnej o różnym zabarwieniu – wydzielina może mieć kolor białawy, zielonawy, żółtawy lub brązowawy, niekiedy pojawia się także domieszka krwi;
• odczuwalne szczypanie, pieczenie i ból podczas oddawania moczu – szczególnie dotkliwe podczas pierwszej mikcji z rana;
• zmiany zapalne – zaczerwienienie, podrażnienie w okolicy zewnętrznego ujścia cewki moczowej;
• uczucie parcia na pęcherz, ciężkości czy nawet bolesność jąder;
• bolesne wzwody;
• powikłania nieleczonej choroby: częstomocz bez poczucia ulgi, obecność krwi w moczu, 
• zapalenie najądrzy – gorączka, ogólne złe samopoczucie, dolegliwości bólowe krocza i w okolicy miednicy. 

Do najczęstszych objawów zapalenia cewki moczowej u kobiet można zaliczyć: 

• zwiększenie wydzieliny typu upławy;
• zaczerwienienie i obrzęk narządów płciowych;
• ból i pieczenie podczas mikcji;
• zwiększone parcie na pęcherz;
• dolegliwości bólowe w dolnej części brzucha;
• rzadziej występujące zaburzenia to: nasilenie krwawień menstruacyjnych, plamienia między miesiączkami, śluzowo-ropne zapalenie szyjki macicy czy narządów miednicy mniejszej. 

Diagnostyka zapalenia cewki moczowej 

W rozpoznawaniu schorzeń układu moczowego specjalizuje się lekarz urolog. W przypadku kobiet zaleca się także konsultację z ginekologiem. W pierwszej kolejności przeprowadzany jest szczegółowy wywiad z pacjentem, który ma ocenić, czy nie doszło do zakażenia rzeżączką czy rzęsistkiem. Lekarz zadaje szereg pytań, m.in. dotyczących kontaktów intymnych, partnerów seksualnych, sposobów zabezpieczenia oraz przebytych wcześniej chorób. Lekarz dokonuje też oceny narządów płciowych, ujścia cewki moczowej i węzłów chłonnych w pachwinach.

Do diagnostyki może posłużyć standardowe badanie moczu wraz z posiewem oraz antybiogramem. Niejednokrotnie lekarz zleca pobranie wymazu z cewki moczowej. Analiza moczu jest przeprowadzana na podstawie posiewu wykonanego z początkowej fazy strumienia. Do rozpoznania choroby służy także mikroskopowe badanie wydzieliny. W celach diagnostycznych wykorzystuje się również USG układu moczowego. Niezwykle rzadko wykonuje się bardziej skomplikowane badania (np. uretrografia), które służą do oceny uszkodzeń czy zwężeń cewki moczowej. Wskazaniem do jej wziernikowania jest zazwyczaj podejrzenie guza, wad wrodzonych oraz obecności ciała obcego. 

Domowe sposoby leczenia cewki moczowej 

Istotne znaczenie w terapii schorzeń układu moczowego ma powstrzymanie się od współżycia seksualnego na czas kuracji lub korzystanie z prezerwatyw do chwili wyzdrowienia. Niezwykle ważne jest podjęcie leczenia przez obojga partnerów. W przypadku delikatnych infekcji mogą okazać się pomocne domowe sposoby na zapalenie cewki moczowej. Należy pamiętać o regularnym myciu rąk, dbałości o higienę intymną oraz w miarę możliwości abstynencji seksualnej. Warto stosować produkty ziołowe w postaci drażetek, tabletek, kapsułek czy naparów oraz picie co najmniej 3 litrów płynów dziennie. 

W jaki sposób leczyć zapalenie cewki moczowej? Leki powinny być dobrane do rodzaju schorzenia. Kuracja polega w głównej mierze na podaniu antybiotyków o działaniu przeciwdrobnoustrojowym oraz preparatów dezynfekujących, rozkurczowych i moczopędnych. Jeśli przyczyną zakażenia jest dwoinka rzeżączki, stosuje się przede wszystkim fluorochinolon (ciprofloksacynę) lub ofloksacynę. W przypadku infekcji Chlamydia trachomatis wykorzystuje sięofloksacynę albo ceftriakson. Przy zakażeniach nietypowymi bakteriami zastosowanie znajdująm.in. preparaty z doksycykliną, erytromycyną oraz azytromycyną.