Trudno gojące się rany to problem, z którym bardzo często borykają się seniorzy oraz ich opiekunowie. Taka sytuacja może dotknąć nie tylko pacjenta, który jest unieruchomiony. Nierzadko występuje u osób chorych na cukrzycę. Źródłem kłopotów mogą być też zwyczajne sytuacje jak np. nieprawidłowe obcięcie paznokci.

O to, dlaczego u osób starszych rany goją się gorzej, co zrobić, aby uporać się z problemem w warunkach domowych i kiedy należy zgłosić się do specjalisty, pytamy Agatę Korgól, podologa i magister pielęgniarstwa. Pani Agata prowadzi swój gabinet w Pruszczu Gdańskim, a na Instagramie konto pod znamiennym tytułem: agata_leczy_rany.

Jak często zwracają się do Pani o pomoc osoby starsze mające problemy z gojącymi się ranami?

Pacjenci, których określiłabym mianem seniorów, to spokojnie 50 % wszystkich osób, które do mnie trafiają.

Jakiego rodzaju rany najczęściej występują u seniorów?

Najczęściej spotykam się u nich z odleżynami i owrzodzeniami pochodzenia naczyniowego. W przypadku odleżyn najczęściej mam do czynienia z unieruchomieniem seniora w łóżku z powodu zaawansowanej choroby otępiennej. Natomiast jeśli chodzi o rany pochodzenia naczyniowego, królują owrzodzenia z niewydolności żylnej oraz spowodowane niewydolnością tętniczą wywołaną albo cukrzycą, albo długoletnim paleniem papierosów i niewłaściwą dietą, albo obiema tymi przyczynami.

Dlaczego u seniorów jest tak duży problem z gojeniem się ran?

Przyczyn może być wiele - sam wiek może wpływać na gojenie, choć nie jest to decydujący czynnik. Większym problemem jest ekonomia, przez którą pacjenci zanim poproszą o profesjonalną pomoc, próbują pomóc sobie sami. Dodatkowo takie rany są dla nich nowością.

W jakim sensie?

Dotychczas w ich życiu było tak, że gdy powstawała u nich jakaś rana, to wykonywali pewne czynności, dzięki którym wszystko się goiło. Seniorzy powielają więc te działania, które są często pozbawione sensu i dopiero po długim czasie, kiedy sytuacja robi się poważna, stwierdzają, że może jednak te stare metody na tą konkretną ranę nie zadziałają. Trzecim problemem jest kiepski stan odżywienia seniorów - bez względu na wiek u pacjenta odbiałczonego i odwodnionego rany nie będą goić się dobrze, choćbyśmy zastosowali najlepsze opatrunki. Ostatnim, ale nie najmniej ważnym aspektem jest wielochorobowość i przyjmowanie wielu leków.

Na ile przyjmowane leki mogą mieć wpływ na to, że rana nie chce się goić lub goi się gorzej?

Wiele leków wpływa na proces gojenia. Szczególnie negatywnie wpływają leki sterydowe, które niektórzy pacjenci przyjmują na stałe np. z powodu chorób reumatycznych. Również bardzo popularne w naszych domach NLPZ (niesteroidowe leki przeciwzapalne) mogą wpływać na gojenie. Szczególną grupą leków są flozyny, które u osób z zespołem stopy cukrzycowej powinny być stosowane bardzo ostrożnie lub wcale.

Na jakim etapie rana u seniora powinna na tyle zaniepokoić, że należy pokazać ją specjaliście? Jak rozpoznać, że jest zainfekowana?

Jest to bardzo trudne pytanie, ponieważ jest ogrom scenariuszy, w których ocena profesjonalisty nie jest potrzebna, ale jednocześnie ogrom takich, w których tak nam się tylko wydawało. Z pewnością osoby chorujące na cukrzycę powinny konsultować swoje rany szybko - tutaj lepiej odwiedzić specjalistę 5 razy niepotrzebnie, niż raz coś przeoczyć.

W przypadku odleżyn - póki mamy do czynienia ze zmianą skórną bez przerwania jej ciągłości, możemy próbować sami. Jeśli jednak mimo naszych działań z nieblednącego zaczerwienienie czy zasinienia robi się nawet niewielka rana - lepiej zareagować i skonsultować się ze specjalistą niż później leczyć spektakularne ubytki tkanek.

Jaki powinien być zestaw must have seniora do pielęgnacji ran?

Woda, mydło, dowolny antyseptyk w jak najmniejszym opakowaniu, maść z żywicy i opatrunek z pianki poliuretanowej.

Jak leczyć rany u seniora?

Dokładnie tak samo jak u innych pacjentów - zgodnie z obecnymi zaleceniami leczenia ran. Pacjenci w każdym wieku mają swoje specyficzne potrzeby. U osób starszych może być konieczny inny język komunikacji, jednak zasady leczenia ran pozostają te same. Najważniejsze co można tu zamieścić to odejście od przestarzałych metod i metod ludowych, na rzecz higieny i otwartość na poproszenie o pomoc.

Jakie codzienne sytuacje występujące u seniorów nasilają u nich proces rozwoju rany?

Osoby starsze często mają problem z utrzymaniem higieny, co bezpośrednio będzie wpływać na proces gojenia. Na porządku dziennym są skaleczenia spowodowane samodzielnym skracaniem paznokci, pomimo nienajlepszej kondycji oczu oraz utrudnionego dostępu.

A noszenie zbyt małych lub niewygodnych butów?

Temat obuwia jest również bardzo rozbudowany - uwielbiamy obuwie eleganckie, wąskie. Starsze osoby również. Przekonanie pacjenta do zmiany obuwia na większe, takie, które nie będzie miażdżyć stopy, jest chyba najtrudniejszą rzeczą. Pacjenci są w stanie wiele znieść, ale gdy każę im wyrzucić ich ukochane buty, które są w ich mniemaniu najwygodniejsze na świecie, chociaż na pierwszy rzut oka widać, że są za małe, bo stopa wylewa się z każdej strony, a but  jest zdeformowany, to nie są w stanie dostosować się do mojej rady. Na takie sprawy też trzeba zwracać uwagę, ponieważ czasem niewielkie zaniedbania prowadzą do poważnych problemów.