Jaki lekarz pomoże nam z nietrzymaniem moczu?
Tak zwana inkontynencja moczowa jest powszechnie występującym problemem zdrowotnym. Statystycznie dotyka ok. 3 mln Polaków. Czym jest wysiłkowe, naglące oraz mieszane nietrzymanie moczu? Jaki lekarz zajmuje się diagnozowaniem i leczeniem inkontynencji? Podpowiadamy.
Jak się objawia nietrzymanie moczu?
Inkontynencja moczowa to wstydliwa dolegliwość, która może nasilać się wraz z wiekiem. Nietrzymanie moczu (NTM) ma charakter mimowolny i niezależny od świadomej decyzji chorego. Prowadzi do częściowego lub całkowitego opróżnienia pęcherza moczowego. Może występować w każdym wieku, jednak najczęściej dotyczy osób starszych i kobiet w okresie okołomenopauzalnym. Najczęściej jest konsekwencją osłabienia mięśni dna miednicy, np. po porodzie lub wynikiem infekcji układu moczowo-płciowego.
Nietrzymanie moczu występuje zdecydowanie częściej u kobiet. Szacuje się, że jedynie co druga osoba zgłasza się z tym problemem do lekarza. Jak wskazują statystyki, na NTM cierpi połowa kobiet i jedna trzecia mężczyzn po 80. roku życia. Ryzyko inkontynencji jest większe w przypadku otyłości, menopauzy, przebytych operacji ginekologicznych oraz porodów siłami natury. U mężczyzn wynika głównie z chorób gruczołu krokowego lub leczenia chirurgicznego.
Do najczęstszych objawów NTM wspólnych dla obu płci należy:
- konieczność częstego oddawania moczu;
- nagła i pilna potrzeba opróżnienia pęcherza;
- okazjonalne popuszczanie, np. w trakcie wysiłku fizycznego lub podczas kasłania.
W przypadku mężczyzn charakterystyczne jest:
- częste, kropelkowe NTM;
- odwiedzanie toalety nawet wtedy, gdy pęcherz nie został do końca napełniony.
Nietrzymaniu moczu u kobiet może towarzyszyć:
- ból podczas mikcji;
- odczuwanie dyskomfortu w okolicy krocza.
W zależności od ilości popuszczanego moczu wyróżnia się pięć stopni NTM: kropelkowe (do 50 ml), lekkie (do 100 ml), średnie (do 200 ml), ciężkie (do 300 ml), bardzo ciężkie (powyżej 300 ml) związane z całkowitą utratą kontroli nad czynnościami fizjologicznymi.
Rodzaje nietrzymania moczu
Z czego wynika ta wstydliwa przypadłość? Mocz produkowany przez nerki stopniowo wypełnia pęcherz moczowy i może być zatrzymany dzięki mięśniom dna miednicy. W momencie, gdy się napełni, do mózgu dociera odpowiedni sygnał. Następnie wysyłany jest do mięśni dna miednicy, co powoduje ich rozluźnienie. Jeśli na jednym z powyższych etapów występują nieprawidłowości, prowadzi to do różnych zaburzeń podczas mikcji.
Według International Continence Society wyróżnia się trzy podstawowe rodzaje nietrzymania moczu, które mogą mieć różny stopień nasilenia.
- Wysiłkowe (NTM) – związane jest najczęściej z osłabieniem mięśni dna miednicy, które nie zaciskają się prawidłowo. Objawia się mimowolnym wyciekiem, np. podczas śmiania się czy kichania. Wynika ze wzrostu ciśnienia w jamie brzusznej. Występuje bez odczuwania silnego parcia, zdecydowanie częściej u kobiet niż u mężczyzn.
- Naglące (NTM) – przede wszystkim związane jest z tzw. pęcherzem nadreaktywnym (OAB). Objawia się odczuwaniem silnego parcia, wskutek którego dochodzi do wypływu moczu w zaledwie kilka sekund. Wynika z nadmiernej aktywności mięśni pęcherza. Może przybierać postać częstomoczu, nykturii czy parcia naglącego.
- Mieszane (NTM) – jest połączeniem powyższych rodzajów nietrzymania moczu. Może objawiać się mimowolnym popuszczaniem w trakcie wysiłku lub odczuwaniem silnego parcia. Statystki wskazują, że występuje najczęściej.
Istnieje również nietrzymanie moczu z przepełnienia, do którego dochodzi w momencie, gdy pęcherz nie jest już w stanie utrzymać zawartości. Inkontynencja może też występować przemijająco u osób z zapaleniem pęcherza, przyjmujących niektóre leki oraz spożywające napoje o działaniu moczopędnym.
Do jakiego lekarza udać się z nietrzymaniem moczu?
Wiele zależy od rodzaju i stopnia NTM. Aby rozpocząć proces terapeutyczny, warto odwiedzić lekarza pierwszego kontaktu. Jego zadaniem jest ustalenie, z jakim typem NTM mamy do czynienia. Lekarz rodzinny powinien przeprowadzić szczegółowy wywiad medyczny oraz zlecić przeprowadzenie wstępnych badań diagnostycznych. Na ich postawie zasugeruje konieczność zgłoszenia się do odpowiedniego specjalisty. Do jakiego lekarza z nietrzymaniem moczu udać się po wstępnej diagnozie?
Niezbędna jest wizyta u lekarza urologa lub ginekologa. Kto jeszcze może pomóc w zdiagnozowaniu problemu, jakim jest nietrzymanie moczu. Do jakiego lekarza warto się umówić? W przypadku osób starszych wskazana jest także konsultacja u geriatry. Każdy z wymienionych specjalistów może zlecić pakiet specjalistycznych badań i wybrać odpowiedni sposób leczenia. U mężczyzn przeprowadzane jest zazwyczaj badanie fizykalne, w tym gruczołu krokowego oraz posiew moczu i USG układu moczowego. Kobiety powinny skonsultować się nie tylko z urologiem, ale też z ginekologiem. Do celów diagnostycznych u obu płci może posłużyć badanie ogólne moczu i urodynamiczne, USG pęcherza lub dna miednicy, cystografia.
Jak przygotować się do wizyty lekarskiej?
Zgłaszając się do poradni uroginekologicznej, należy znać odpowiedzi na szereg pytań. Podczas wywiadu medycznego lekarz z pewnością zapyta o to, kiedy zaczęły się problemy. Istotne znaczenie ma częstość i ilość oddawanego moczu, prowadzony styl życia, obciążenia genetyczne czy przyjmowane obecnie leki. Dlatego warto prowadzić dzienniczek mikcji i notować w nim najważniejsze informacje. Nie bez znaczenia jest barwa moczu, ilość czy rodzaj przyjmowanych płynów oraz intensywność parcia na pęcherz.
Kobiety mogą spodziewać się również pytań o przebyte porody, np. jak przebiegały i czy podczas oddawania moczu odczuwają ból. Szczególne znaczenie ma informacja na temat tego, w jakich sytuacjach dochodzi do bezwiednego oddawania moczu. Czy problem ten występuje w nocy? A może pojawia się jedynie w przypadku przepełnienia pęcherza moczowego? Badanie ginekologiczne pozwoli ustalić stan mięśni dna miednicy oraz struktury pochwy. Może też posłużyć do wykrycia patologii w obrębie budowy i sprawdzić ewentualne osłabienie tych miejsc.
