Inkontynencja to jeden z najbardziej rozpowszechnionych problemów zdrowotnych we współczesnym świecie. Są na nią narażeni wszyscy, bez względu na wiek, płeć czy pochodzenie. Szacuje się, że z inkontynencją zmaga się nawet 2,5 miliona Polaków. Czym jest inkontynencja, jakie są jej typy oraz jak leczyć inkontynencję?
Co to jest inkontynencja?
Inkontynencja jest to termin medyczny określający nietrzymanie moczu, czyli zaburzenie charakteryzujące się niezależnym od naszej woli wyciekiem moczu. Brak kontroli nad oddawaniem moczu powoduje problemy higieniczne oraz znacząco wpływa na pogorszenie kontaktów międzyludzkich. Przyczyny inkontynencji mogą być różne, w zależności od tego, czy osoba cierpiąca na nietrzymanie moczu jest kobietą, mężczyzną, osobą starszą, czy dzieckiem. Szacuje się, że nietrzymanie moczu ponad dwa razy częściej dotyczy kobiet niż u mężczyzn, a do jego wystąpienia predysponują:
- okres okołomenopauzalny, który związany jest z obniżeniem się poziomu estrogenów (żeńskich hormonów płciowych);
- liczne porody naturalne;
- rozległe nacięcie krocza podczas porodu;
- przebyte zabiegi ginekologiczne. [1] [4]
U mężczyzn inkontynencja często związana jest z przebyciem radykalnej prostatektomii - zabiegu wykonywanego z powodu raka gruczołu krokowego, polegającego na usunięciu gruczołu krokowego (prostaty), pęcherzyków nasiennych oraz okolicznych węzłów chłonnych. W czasie tego zabiegu pęcherz moczowy zszywany jest z kikutem cewki moczowej, pozostałym po usunięciu prostaty. Do niekontrolowanego wycieku moczu po operacji może dochodzić głównie podczas kichania, kaszlu oraz aktywności fizycznej, ale większość pacjentów odzyskuje pełną kontrolę nad pęcherzem w ciągu 6-12 miesięcy od zabiegu. [3]
U obu płci ryzyko występowania nietrzymania moczu zwiększają:
- podeszły wiek - wraz ze starzeniem się dochodzi do stopniowej degradacji włókien kolagenowych, które wchodzą w skład więzadeł podtrzymujących narządy miednicy małej;
- otyłość;
- choroby przebiegające z przewlekłym kaszlem (astma, przewlekła obturacyjna choroba płuc);
- ciężka praca fizyczna;
- przewlekłe zaparcia;
- przyjmowanie niektórych leków (moczopędnych, przeciwlękowych, przeciwnadciśnieniowych). [1] [2]
Jakie są typy inkontynencji?
Wyróżniamy kilka głównych typów inkontynencji:
- wysiłkowe nietrzymanie moczu - nagły wzrost ciśnienia wewnątrz jamy brzusznej (śmiech, kaszel, kichanie, ciężka praca fizyczna) powoduje mimowolne oddawanie moczu. Dla tego typu inkontynencji typowe jest bezwiedne oddanie moczu, bez poprzedzającego uczucia parcia;
- naglące nietrzymanie moczu - charakteryzuje się mimowolnym popuszczaniem moczu pod wpływem niekontrolowanych skurczów pęcherza moczowego. Bezwiedne oddawanie moczu poprzedzone jest silnym uczuciem parcia na pęcherz. Typowa dla tego rodzaju inkontynencji jest także nykturia, czyli co najmniej dwukrotne oddawanie moczu w ciągu nocy. Naglące nietrzymanie moczu jest elementem zespołu pęcherza nadreaktywnego;
- nietrzymanie moczu z przepełnienia - związane jest z upośledzoną kurczliwością mięśnia wypierającego, co prowadzi do nadmiernego wypełnienia pęcherza i zalegania moczu. Ten typ inkontynencji charakteryzuje się okresowym popuszczaniem moczu, w miarę zapełniania się pęcherza moczowego i spowodowany jest niedoczynnością mięśnia wypieracza. Osłabienie mięśnia wypieracza najczęściej związane jest ze schorzeniami ośrodkowego układu nerwowego, stwardnieniem rozsianym oraz polineuropatią cukrzycową. Nietrzymanie moczu z przepełnienia cechują trudności w oddawaniu moczu (problemy z rozpoczęciem mikcji), uczucie niepełnego opróżnienia pęcherza po mikcji, rzadkie oddawanie moczu (pacjenci nie odczuwają potrzeby skorzystania z toalety). Typowe jest także widoczne w badaniu USG jamy brzusznej powiększenie pęcherza, które wynika z przewlekłego zalegania w nim moczu;
- pozazwieraczowe nietrzymanie moczu - jest to bezwiedne oddawanie moczu przez przetokę, czyli niefizjologiczne połączenie (kanał) między dwoma narządami wewnętrznymi np. przez przetokę pęcherzowo-pochwową. W tym rodzaju inkontynencji mechanizm zwieraczowy jest całkowicie sprawny, ale przetoka “omija” fizjologiczną drogę oddawania moczu. Pozazwieraczowe nietrzymanie moczu może wynikać z powikłań pooperacyjnych, urazu okołoporodowego, radioterapii lub naciekania otaczających tkanek przez nowotwór złośliwy. [1]
*zespół pęcherza nadreaktywnego - zespół następujących objawów: ciągłe odczuwanie parcia na mocz, częstomocz, nykturia, naglące nietrzymanie moczu.
Jak sobie poradzić z inkontynencją?
Sposób leczenia inkontynencji uzależniony jest od jej typu, zaawansowania zaburzenia, wieku pacjenta pacjenta oraz jego preferencji. W przypadku nietrzymania moczu o niewielkim nasileniu, wystarczającym postępowaniem jest leczenie zachowawcze, które obejmuje:
- modyfikację stylu życia (redukcja masy ciała, modyfikacja diety, spożywanie większych ilości błonnika, zaprzestanie palenia papierosów);
- leczenie chorób przebiegających z przewlekłym kaszlem;
- unikanie kofeiny oraz ograniczanie spożywania płynów w niektórych sytuacjach (np. w przypadku konieczności długiego przebywania poza domem) - postępowanie to może być pomocne w naglącym nietrzymaniu moczu;
- leczenie schorzeń neurologicznych prowadzących do nietrzymania moczu z przepełnienia;
- fizjoterapię (trening mięśni dna miednicy mniejszej poprawia zamknięcie oraz stabilizację cewki moczowej);
- pessaroterapię - polega ona na umieszczeniu w pochwie specjalnego krążka wykonanego z silikonu, którego zadaniem jest podtrzymywanie połączenia między pęcherzem a cewką moczową. Pessaroterapia zalecana jest u pacjentek, u których istnieją przeciwwskazania do leczenia operacyjnego inkontynencji;
- leczenie farmakologiczne:
- dopochwowe stosowanie maści lub kremów zawierających estrogeny;
- duloksetyna (leko działaniu działaniu przeciwdepresyjnym, który dodatkowo zwiększa napięcie w obrębie zwieracza zewnętrznego cewki moczowej w fazie gromadzenia moczu - zapobiega to bezwiednemu wyciekaniu moczu);
- mirabegron - stosowany w naglącym nietrzymaniu moczu.
W przypadku nieskuteczności postępowania zachowawczego, konieczne jest leczenie operacyjne inkontynencji. Specjalistami zajmującymi się operacyjnym leczeniem nietrzymania moczu są ginekolodzy oraz urolodzy. W inkontynencji o charakterze wysiłkowym postępowaniem z wyboru są zabiegi pętlowe z użyciem specjalnych taśm podcewkowych, które przyczyniają się do redukcji nadmiernej ruchomości cewki moczowej, tym samym zmniejszając częstość występowania niekontrolowanego oddawania moczu spowodowanego wysiłkiem fizycznym. W leczeniu zabiegowym pęcherza nadreaktywnego rekomendowane jest wstrzykiwanie toksyny botulinowej dopęcherzowo, która obniża nadmierną aktywność mięśnia wypieracza moczu. [1] [2]
Niezależnie od wyboru sposobu leczenia inkontynencji, u pacjentów zmagających się z nietrzymaniem moczu wskazane jest stosowanie wyrobów chłonnych, takich jak wkładki urologiczne czy majtki chłonne. Produkty te doskonale dopasowują się do ciała, zapewniając osobom z inkontynencją dyskrecję oraz wygodę. Dzięki stosowaniu produktów chłonnych pacjenci nie muszą rezygnować z aktywnego trybu życia ani ograniczać kontaktów towarzyskich z obawy przed problemami higienicznymi, co bezpośrednio przekłada się na poprawę jakości ich życia.
Zakończenie
Pomimo bardzo dużego rozpowszechnienia w populacji, inkontynencja wciąż stanowi wstydliwy i bagatelizowany problem. Nietrzymanie moczu to dolegliwość, która pociąga za sobą ogromne skutki społeczne - pacjenci wycofują się z życia towarzyskiego, a nawet są zmuszeni do porzucenia pracy z powodu niekontrolowanego wycieku moczu. Warto zadbać o zwiększenie wiedzy i świadomości społecznej na temat inkontynencji, gdyż schorzenie to na każdym etapie może być skutecznie leczone.
Bibliografia:
[1] “Położnictwo i ginekologia tom 1-2” G. Bręborowicz, wydawnictwo PZWL, Warszawa 2015, wyd.2
[2] “Urologia - podręcznik dla studentów medycyny” A. Borkowski, wydawnictwo PZWL, Warszawa 2015, wydanie 2
[3] http://www.przeglad-urologiczny.pl/artykul.php?2614
[4] https://www.mp.pl/pacjent/nefrologia/aktualnosci/274186,inkontynencja-problem-nawet-25-mln-polakow
