Świadoma kontrola nad oddawaniem moczu kształtuje się najczęściej do 5. roku życia. Dlatego też zdecydowana większość pięciolatków potrafi kontrolować swoje potrzeby fizjologiczne zarówno w dzień, jak i w nocy. Niektóre dzieci mają jednak problem z nietrzymaniem moczu podczas snu. Czym jest moczenie nocne? Kogo najczęściej dotyczy? Jakie są przyczyny moczenia u dzieci starszych? Zapraszamy do zapoznania się z najważniejszymi informacjami.
Jakie są najczęstsze przyczyny moczenia nocnego u dzieci starszych?
Umiejętność kontrolowanego oddawania moczu rozwija się wraz z wiekiem. U niemowląt mikcja ma charakter odruchowy i automatyczny. Roczne dziecko nie jest w stanie świadomie zapanować nad potrzebą oddania moczu, ale większość czterolatków potrafi to zrobić „na polecenie”. Niekiedy zdarza się, że po opanowaniu tej umiejętności zaczynają się moczyć starsze dzieci. Moczenie nocne jest uznawane za stan patologiczny, gdy występuje po ukończeniu 5. roku życia. Jak wskazują statystyki, występuje u 5-15% dzieci w wieku 6-7 lat. Niekontrolowane oddawanie moczu dotyczy częściej chłopców niż dziewczynek.
Co może być przyczyną moczenia nocnego (MN) u starszych dzieci? Pytanie to spędza rodzicom sen z powiek. Pierwotne izolowane moczenie nocne (PIMN) występuje od urodzenia u dzieci, które nigdy wcześniej nie osiągnęły minimum 6 miesięcy suchych nocy. Zazwyczaj nie ma przyczyny organicznej i może być związane ze schorzeniami lub wadami anatomicznymi dróg moczowych, powodującymi niemożność kontrolowania mikcji. Natomiast wtórne pojawia się po co najmniej półrocznym okresie kontroli nad czynnościami pęcherza moczowego podczas snu. Istnieje też podział na MN monosymptomatyczne (występuje jako jedyne zaburzenie) oraz polisymptomatyczne (towarzyszy mu częste parcie na pęcherz czy popuszczanie w ciągu dnia). Moczenie u dzieci starszych może mieć różne podłoże: genetyczne, hormonalne, czynnościowe lub emocjonalne. Za niekontrolowane oddawanie moczu odpowiadają też zakażenia układu moczowego, którym towarzyszy często biegunka, brak łaknienia, ból brzucha, częstomocz, pieczenie w okolicach cewki moczowej. Spośród najczęstszych przyczyn moczenia nocnego warto wymienić:
- uwarunkowania genetyczne – najnowsze badania naukowe potwierdzają, że specyficzne geny podnoszą ryzyko MN;
- zmniejszona produkcja wazopresyny – hormonu wydzielanego przez przysadkę mózgową powodują, że dziecko nie może utrzymać dużej ilości moczu przez całą noc;
- zaburzenia czynności pęcherza moczowego – zbyt mała pojemność wypełnia się zbyt szybko w trakcie snu;
- podłoże psychogenne – mogą stanowić odpowiedź na stresujące lub traumatyczne przeżycia;
- bezdech senny, zbyt głęboki sen – problemy z wybudzaniem się, urazy głowy lub rdzenia kręgowego, mózgowe porażenie dziecięce, przepuklina oponowo-rdzeniowa, zespoły demielinizacyjne.
Jak postępować, kiedy starsze dziecko się moczy?
Niezwykle istotna jest wczesna diagnostyka, czyli jak najszybsze znalezienie źródła takiego zachowania. Mimowolne moczenie nocne może wynikać ze zbyt wczesnej lub późnej nauki higieny. Często jest też spowodowane chorobami układu moczowego bądź silnym stresem. Proces diagnostyczny rozpoczyna się zwykle od przeprowadzenia szczegółowego wywiadu medycznego, mającego na celu ustalenie np.: od kiedy występuje problem, jak silne bywa moczenie, ile trwał okres suchych dni i czy zaburzenia pojawiły się po dłuższej przerwie.
Ważnym elementem diagnostyki jest badanie przedmiotowe, które pozwoli na ocenę narządów płciowych oraz czucia w okolicy krocza. Lekarz może zadać szereg różnych pytań (m.in. o przypadki moczenia się w najbliższej rodzinie, alergie czy inne schorzenia) i poprosić o możliwość zapoznania się z dzienniczkiem mikcji. Dodatkowo zleca badania ogólne z krwi, posiew moczu oraz USG jamy brzusznej. Jeśli zachodzi taka konieczność, prosi też o wykonanie cystometrii, scyntygrafii nerek lub/ i rezonansu magnetycznego.
Leczenie moczenia nocnego u dziecka
W pierwszej kolejności należy udać się do lekarza pediatry bądź nefrologa dziecięcego. Specjalista powinien ocenić ujście cewki moczowej oraz zachowania fizjologiczne dziecka. W tym celu przeprowadza tzw. badanie fizykalne i analizuje zapisy z dzienniczka mikcji (informacje dot. ilości przyjmowanych płynów czy oddawanego moczu). Sposób leczenia zależy od wieku, stopnia i przyczyny moczenia nocnego u dziecka. W przypadku zdiagnozowania zaburzeń na tle emocjonalnym może okazać się konieczna pomoc psychologa dziecięcego.
Lekarz specjalista może zaproponować wdrożenie leczenia niefarmakologicznego, które opiera się na wyeliminowaniu nieprawidłowych nawyków, treningu mikcji oraz nauce kontroli nad oddawaniem moczu w nocy. Niezwykle pomocna jest terapia motywacyjna i kondycjonująca, stosowanie alarmów wybudzeniowych, normalizacja rytmu wypróżnień, przypominanie o konieczności regularnego opróżniania pęcherza moczowego. Działanie wspomagające leczenie NM mają leki homeopatyczne o działaniu wspierającym prawidłowe funkcjonowanie układu moczowego.
Jak chronić dziecko przed wilgocią, gdy ma problem z nietrzymaniem moczu?
Opłacalna jest inwestycja w wyroby chłonne oraz środki przeznaczone do pielęgnacji skóry wrażliwej i skłonnej do podrażnień. U starszych dzieci doskonale sprawdzą się wkładki urologiczne odpowiednio dopasowane do stopnia inkontynencji. Dostępne na rynku produkty zostały zapakowane w oddzielne saszetki i występują w wielu wariantach kolorystycznych. Najlepiej zainwestować w egzemplarze, które zostały wyposażone w specjalny wkład superabsorbent oraz praktyczne osłonki boczne.
Szczególnym powodzeniem cieszą się dziecięce majtki chłonne z wizerunkami ulubionych bohaterów bajek. Poza względami estetycznymi charakteryzują się wysokim poziomem chłonności i przewiewności. W ofercie producentów wyrobów chłonnych znajdują się produkty, które idealnie dopasowują się do dziecięcej sylwetki. W przypadku nietrzymania moczu o znacznym nasileniu warto zaopatrzyć się w pieluchomajtki na moczenie u starszych dzieci.
