Ultrasonografia jest jedną z nowoczesnych i podstawowych metod diagnostycznych. Służy do oceny wewnętrznych struktur organizmu oraz wykrywania nieprawidłowości w funkcjonowaniu wielu narządów. Do powszechnie wykorzystywanych metod diagnostycznych zalicza się USG dróg moczowych. Jakie są wskazania do wykonania badania? Jak się przygotować do USG układu moczowego? Na czym polega i co może wykryć? Odpowiadamy. 

Po co wykonywać USG układu moczowego? Wskazania 

Ultrasonografia jest badaniem obrazowym, które przeprowadza się w celach diagnostycznych. Służy do obrazowania wielkości i kształtu poszczególnych narządów oraz wnętrza ludzkiego ciała. Na podstawie badania wykorzystującego fale akustyczne o wysokiej częstotliwości można ocenić kondycję tkanek miękkich oraz układów regulujących pracę całego organizmu. USG bywa wykorzystane m.in. do diagnostyki moczowodów, pęcherza moczowego, nerek czy gruczołu krokowego. Badanie ultrasonograficzne jest nieinwazyjne i całkowicie bezpieczne. Daje możliwość uzyskania obrazu w wielu płaszczyznach. 

USG dróg moczowych to badanie, na które kierowane są osoby zgłaszające się do lekarza z problemem oddawania moczu. Doskonale sprawdza się w diagnostyce chorób wywołujących zmiany w obrębie jamy brzusznej. Zalecane jest zwłaszcza mężczyznom po 50. roku życia. W odróżnieniu od RTG, ultrasonografię przeprowadza się również u kobiet w ciąży. Spośród najczęstszych wskazań do wykonania USG układu moczowego warto wymienić: 

  • złe wyniki ogólnego badania moczu;
  • częstomocz – również w nocy;
  • krwiomocz, białkomocz, bezmocz;
  • podejrzenie schorzenia gruczołu krokowego;
  • bóle brzucha i/lub nadbrzusza oraz okolicy lędźwiowej;
  • bolesne mikcje; 
  • nadciśnienie tętnicze;
  • nieprawidłowy rozmiar moczowodu;
  • podejrzenie kamicy nerkowej, chorób nerek i pęcherza moczowego;
  • wyczuwalne guzy i torbiele w jamie brzusznej. 

Jak należy przygotować się do USG układu moczowego? 

W przypadku tego typu ultrasonografii należy przestrzegać kilku zaleceń. O czym należy pamiętać przed wykonaniem USG dróg moczowych? Przygotowanie do badania polega na zwróceniu szczególnej uwagi na dietę. Najlepiej zrezygnować z ciężkostrawnych potraw oraz gazowanych napojów 1-2 dni przed planowanym USG układu moczowego. Zalecane są lekkostrawne produkty, które nie powodują wzdęć. Należy unikać ciemnego pieczywa, roślin strączkowych, warzyw i owoców. Pacjenci z tendencją do zaparć i wzdęć powinny przyjąć w przeddzień badania lek usuwający powietrze z przewodu pokarmowego (np. Espumisan). 

Przygotowanie do USG układu moczowego jest niezwykle ważne w dniu wizyty w placówce medycznej. Przed wykonaniem badania należy zrezygnować z żucia gumy oraz palenia papierosów. Dym tytoniowy i potrawy prowokujące wytwarzanie gazów mogą bowiem zamazywać obraz ultrasonograficzny. Niewskazane jest także picie kawy. Na około 6 godzin przed USG należy zrezygnować z jedzenia. Na ok. 1-2 h przed badaniem trzeba wypić co najmniej litr wody niegazowanej. W tym czasie nie wolno oddawać moczu, ponieważ USG układu moczowego przeprowadza się przy pełnym pęcherzu. Wskazane jest, by pacjent odczuwał parcie na mocz. 

Jak wygląda USG układu moczowego? 

Ultrasonografia wykorzystuje fale w zakresie od 1 do 10 MHz. Są one niesłyszalne dla ludzkiego ucha. Przetwornik ultradźwięków znajduje się w głowicy aparatu, natomiast obraz narządu czy tkanek miękkich powstaje na monitorze po wytworzeniu impulsu zamienionego na elektryczny. Warunkiem do przeprowadzenia rzetelnego badania jest średnio napełniony lub pełen pęcherzmoczowy. Przed jego wykonaniem należy odsłonić badany fragment, po to by umożliwić lekarzowi pokrycie skóry żelem. Badanie jest bezbolesne i zwykle trwa od 15 do 20 minut. 

Na czym polega USG układu moczowego? Jak wygląda badanie? W pierwszej kolejności lekarz przystawia głowicę emitującą ultradźwięki do fragmentu ciała, które uprzednio zostało posmarowane żelem ułatwiającym przewodzenie. Przesuwa ją w taki sposób, by uzyskać pełen obraz badanego narządu. Badanie pozwala ocenić kształt, rozmiar i stan pełnego pęcherza. Obraz badanego obszaru wyświetla się w czasie rzeczywistym na monitorze ultrasonografu. Z reguły pacjent leży na plecach oraz przekręca się z boku na bok. Po zakończeniu pierwszej części badania musi skorzystać z toalety i oddać mocz. Następnie pacjent badany jest z opróżnionym pęcherzem. 

Jakie choroby można wykryć podczas USG układu moczowego? 

Badanie ultrasonograficzne umożliwia rozpoznanie i leczenie rozmaitych chorób układu moczowego. USG pozwala na wykrycie wielu nieprawidłowości oraz ustalenie przyczyny problemów związanych z oddawaniem moczu. Umożliwia wdrożenie odpowiedniego leczenia oraz działań profilaktycznych. Często jest wykonywane przed badaniem będącym testem przepływu moczu. Niejednokrotnie stanowi wstęp do dalszej diagnostyki schorzeń układu moczowego. Może okazać się niezwykle pomocne w wykryciu następujących nieprawidłowości: 

  • kamica nerkowa – USG układu moczowego pozwala na wykrycie złogów o średnicy większej niż kilka milimetrów; 
  • zmiany ogniskowe typu guzy i torbiele;
  • wodonercze – zastój moczu w nerce, poszerzenie miedniczek nerkowych;
  • zwężenie tętnicy nerkowej;
  • zmiany wielkości moczowodu. 

Badanie USG układu moczowego służy także do oceny szyjki i dna macicy. Określa również stan jajników, jąder, piersi czy moszny. Dzięki niemu można wykryć mięśniaki, wspomniane torbiele oraz nowotwory narządów rodnych. W przypadku kobiet ciężarnych nadaje się do sprawdzenia, czy płód rozwija się prawidłowo. Za pomocą ultrasonografu przeprowadza się także biopsje służące do badania histopatologicznego. Umożliwia też wgląd do wnętrza poszczególnych narządów. 

Badanie można wykonać bezpiecznie również u najmłodszych pacjentów. USG układu moczowego jest przeprowadzane również u dzieci. W przypadku noworodków zaleca się karmienie na około pół godziny przed planowaną wizytą w placówce medycznej. Starsze dzieci (do 5. roku życia) powinny spożyć 100-300 ml przed wykonaniem USG.