Schorzenia układu moczowego wynikają głównie z błędów dietetycznych lub wad wrodzonych. Jednym z powszechnie występujących jest kamica nerkowa, która dotyczy tworzenia się złogów w postaci kamieni bądź kryształów soli. Co przyczynia się do rozwoju choroby? Czym się objawia? Z czego powinna się składać dieta przy kamicy nerkowej? Podpowiadamy.
Przyczyny i objawy kamicy nerkowej
Kamica nerkowa jest zaliczana do chorób ogólnoustrojowych i powszechnie występujących na całym świecie. Szacuje się, że w Europie występuje u 5-10% populacji, w Stanach Zjednoczonych wskaźnik ten wynosi 13%, a w Arabii Saudyjskiej ok. 20%. Najczęściej występuje u osób pomiędzy 30. a 50. rokiem życia, przy czym częściej dotyczy mężczyzn. W przypadku kamicy notuje się skłonność do nawrotów, które według statystyk pojawiają nie nawet u 50% pacjentów z pierwszym epizodem choroby.
Za główną przyczynę kamicy nerkowej uznaje się wysokie stężenie związków patologicznych oraz występujących fizjologicznie w moczu. Kamienie mogą się tworzyć w przypadku, gdy przekracza tzw. próg rozpuszczalności. Do kamicy nerkowej przyczyniają się substancje powodujące odkładanie się nierozpuszczalnych złogów w drogach moczowych. Zaliczyć do nich można wytrącające się z moczu związki chemiczne, tj.: szczawiany, kwas moczowy czy wapń. Do przekroczenia progu rozpuszczalności często dochodzi wskutek zakażeń układu moczowego, wad wrodzonych, uwarunkowań genetycznych, chorób przewodu pokarmowego, przyjmowania niektórych leków i nadmiernej podaży niektórych witamin, odwodnienia, niewłaściwej diety.
Spośród najczęściej występujących objawów kamicy warto wymienić atak kolki nerkowej, któremu towarzyszy silny ból w okolicy lędźwiowej. Może on promieniować do podbrzusza oraz narządów płciowych. Zazwyczaj pojawia się nagle, np. przy dużym wysiłku fizycznym. Atak kolki nerkowej powoduje silne dolegliwości bólowe podczas przemieszczania się złogów do dalszych odcinków dróg moczowych. Mężczyźni mogą odczuwać znaczny dyskomfort nie tylko w lędźwiowej części pleców, ale też w okolicy jąder. W przebiegu choroby charakterystyczne są objawy, takie jak: ból i pieczenie podczas mikcji, trudności w utrzymaniu moczu, uczucie niepełnego opróżnienia pęcherza.
Wiele osób zadaje sobie kluczowe pytanie: co jeść przy kamicy nerkowej? Wiele zależy od rodzaju i przyczyny choroby. Zalecenia dietetyczne mogą się różnić w przypadku występowania kamieni szczawianowych, moczanowych oraz fosforanowych. Co pić przy kamicy nerkowej? Zalecane jest spożywanie dużej ilości wody oraz ograniczenie lub rezygnacja z mocnej herbaty i kawy, alkoholu czy napojów słodzonych. Należy dostarczać organizmowi płyny w takiej ilości, by organizm mógł wydalić co najmniej 2 litry moczu.
Kamienie szczawianowe – zalecana dieta
Po jakie produkty żywnościowe powinny sięgać osoby, u których zdiagnozowana została kamica nerkowa? Dieta powinna być dopasowana do rodzaju kamieni powstałych w wyniku nierozpuszczalnych złogów. W przypadku kamicy szczawianowej należy zadbać o odpowiednie ilości magnezu, wapnia oraz fosforu. Wskazane jest ograniczenie spożycia mleka, przetworów mlecznych, serów podpuszczkowych, roślin strączkowych, słodyczy, cukru, koncentratu pomidorowego, konserw rybnych oraz warzyw, tj.: ziemniaki, marchew, pomidory i owoców typu agrest czy śliwki.
Do produktów zawierających duże ilości szczawianów, z których warto zrezygnować należy: szczaw, szpinak, rabarbar, botwina, soja, soczewica, fasola, groch, ostre przyprawy, czekolada, kakao, kawa i mocna herbata, suszone figi, cytryny. Zalecane jest gotowanie i duszenie potraw, pieczenie w pergaminie lub folii oraz smażenie bez użycia tłuszczu. Podobnie jak w przypadku pozostałych rodzajów kamicy nerkowej, należy dostarczać organizmowi duże ilości płynów.
Spośród produktów zalecanych przy kamieniach szczawianowych warto wymienić:
- mięso – zwłaszcza drób;
- ryby – np. łosoś, tuńczyk, makrela;
- jaja – zawierają mnóstwo składników odżywczych;
- masło – stanowi łatwo przyswajalne źródło witaminy A, D, E i K;
- warzywa – kapusta, ogórki, sałata, cebula;
- owoce – z wyjątkiem wymienionych powyżej;
- pieczywo pełnoziarniste.
Kamienie kwasu moczowego – zalecana dieta
Nie bez znaczenia jest pytanie – co na kamienie nerkowe? W przypadku kamicy moczanowej należy dostarczać organizmowi około 50 g białka oraz 2000 kcal na dobę. Wskazane jest ograniczenie spożycia produktów będących źródłem puryn. Warto też zadbać o odpowiednią podaż płynów, w tym wody mineralnej. Przy kamieniach kwasu moczowego dieta powinna być bogata w składniki alkalizujące mocz. Takie właściwości mają warzywa, owoce i produkty mleczne. Stężenie jonów wodorowych powinno wynosić co najmniej 6,5-7,0 PH. Zalecana jest dieta mleczno-jarska, która alkalizuje mocz. Jeśli chodzi o zupy, to warto je przyrządzać na wywarach z warzyw. Spożycie mięsa należy ograniczyć do maksymalnie 150 g na dobę. Wśród produktów, z których powinny zrezygnować osoby zmagające się z kamieniami kwasu moczowego znajduje się wątroba, móżdżek, kaszanka, wieprzowina, baranina. Z codziennego jadłospisu warto też wykluczyć kawior, sardynki, śledzie, czekoladę mleczną i gorzką, kakao w proszku, orzechy, grzyby, naturalną kawę i mocną herbatę.
W przypadku kamicy moczanowej zalecane są produkty, takie jak:
- warzywa i owoce – zwłaszcza cytrusy wspomagające przemianę puryn;
- mleko i jego przetwory – chudy ser twarogowy, jogurt, kefir;
- masło – w niewielkich ilościach;
- ziemniaki – znane jako prawdziwa skarbnica potasu;
- miód i cukier – dostarcza również energii dla mózgu oraz układu nerwowego;
- produkty zbożowe – pieczywo razowe, graham, otręby, kasza gryczana i jęczmienna, płatki
- owsiane, jaglane czy orkiszowe, ryż brązowy.
W ograniczonych ilościach można spożywać mięso drobiowe, cielęcinę, wołowinę, wywary mięsne oraz rybne. Należy unikać potraw pieczonych, smażonych i duszonych. Najbardziej polecane jest gotowanie na parze oraz rezygnacja ze śledzi, sardynek czy szprotek.
Kamienie fosforanowe
W przypadku tego rodzaju złogów mamy do czynienia z zasadowym odczynem moczu. Kamienie fosforanowe mogą powstawać w wyniku działania bakterii, które rozkładają mocznik na dwutlenek węgla oraz amoniak. Z tego względu dieta powinna być bogata w pokarmy zakwaszające mocz. Warto ograniczyć spożycie soli kuchennej oraz produktów zawierających fosforany, wapń czy szczawiany. Zaliczyć do nich można mleko i jego przetwory, jaja, warzywa, owoce, ziemniaki.
Przeciwwskazaniem jest spożycie nasion roślin strączkowych (np. fasola, soja, groch), serów żółtych i topionych, konserw rybnych, koncentratów zup, ostrych przypraw czy dań z glutaminianem sodu. Należy też pamiętać o zwiększeniu ilości płynów w diecie, magnezu oraz cytrynianów. Niewskazane są alkaliczne wody mineralne. Spośród szczególnie zalecanych produktów przy kamieniach fosforanowych warto wymienić:
- mięso, wędliny, ryby;
- produkty zbożowe z pełnego ziarna – tj. pieczywo razowe, płatki jęczmienne, gruboziarnista kasza;
- makarony;
- masło i chude sery.
Kamica nerek jest schorzeniem, które powstaje w wyniku odkładania się rozmaitych złogów w obrębie układu moczowego. Wynika z wysokiego stężenia w moczu związków chemicznych, tj. cystyny, szczawiany, fosforany, kwas moczowy lub wapń. Kluczowe znaczenie ma dieta, która powinna być odpowiednio dopasowana do danego rodzaju kamicy nerkowej. Istnieje szereg ogólnych zasad, które sprawdzają się w profilaktyce i leczeniu choroby. Do najważniejszych można zaliczyć dostarczanie organizmowi ponad 2 litry płynów na dobę, ograniczenie spożycia soli kuchennej oraz koncentratów spożywczych, przypraw i potraw z glutaminianem sodu.
