Zapalenie gruczołu krokowego (inaczej zapalenie prostaty lub stercza) jest zaliczane do chorób zapalnych o łagodnym lub ostrym przebiegu. Przypadłość ta występuje powszechnie u mężczyzn i dotyka części układu moczowo-płciowego. Jakie są przyczyny i objawy zapalenia gruczołu krokowego? Na czym polega diagnostyka oraz leczenie schorzenia? Podpowiadamy. 

Przyczyny zapalenia prostaty 

Zapalenie gruczołu krokowego jest schorzeniem występującym u mężczyzn w różnym wieku. Za powstawanie choroby odpowiadają przede wszystkim infekcje bakteryjne wywołane drobnoustrojami pochodzącymi z naturalnej flory jelita grubego. Spośród najczęstszych przyczyn zapalenia prostaty wymienia się zakażenia tkanek gruczołu krokowego. Zazwyczaj dochodzi do nich w wyniku nieprawidłowej higieny. Za bakteryjne zapalenie stercza odpowiada w 60-80% bakteria Gram-ujemna (Escherichia coli). Przypadłość dotyka najczęściej mężczyzn w wieku 35-50 lat. 

Według klasyfikacji National Institutes of Health, istnieje podział na:

  • ostre bakteryjne zapalenie prostaty – częstość występowania wynosi ok. 20-25 na 100 mężczyzn, symptomy pojawiają się nagle, a po kilku dniach dochodzi do ich nasilenia;
  • przewlekłe zapalenie gruczołu krokowego – jest zdecydowanie częstszą przypadłością, dotyczy nawet 30-50% panów przed 50. rokiem życia i utrzymuje się dłużej niż 3 miesiące;
  • zespół przewlekłego bólu miednicy mniejszej (CPPS) – zapalny i niezapalny, stanowi największy problem diagnostyczny;
  • bezobjawowe zapalenie prostaty. 

Pierwsze dwa rodzaje są zaliczane do typowych infekcji bakteryjnych. Generalnie różnią sięmiędzy sobą okresem trwania oraz szybkością narastania objawów. Można je zdiagnozować po wykonaniu ogólnego badania moczu i posiewu moczu. Najbardziej trudny w wykryciu jest zespół przewlekłego bólu miednicy mniejszej, który z jednej strony charakteryzuje się typowymi dla prostaty objawami, a z drugiej brakiem dodatnich posiewów bakteryjnych. W zależności od cech zapalenia, można go podzielić na zapalny i niezapalny.

Zapalenie przewlekłe prostaty bakteryjne powstaje często na skutek niewystarczającego wyleczenia ostatniego zakażenia. Może być także powikłaniem innej choroby. Natomiast zespół przewlekłego bólu miednicy mniejszej (inaczej zapalenie niebakteryjne, ostre lub przewlekłe) jest prawdopodobnie spowodowane kumulacją różnych czynników. Istnieje podejrzenie, że może rozwinąć się w wyniku nadmiernej ekspozycji na stres, po zabiegach urologicznych lub zaburzeń hormonalnych czy autoimmunologicznych. Co ważne, nie jest przenoszone drogą płciową. 

Objawy zapalenia prostaty 

Symptomy choroby mogą się różnić w zależności od rodzaju i przyczyny występowania. Jak sama nazwa wskazuje, bezobjawowe zapalenie prostaty nie powoduje żadnych objawów. Tym samym nie wymaga leczenia. Ostre bakteryjne pojawia się nagle i trwa przez krótki czas. Natomiast przewlekłe występuje u pacjenta dłużej niż 3 miesiące. W tym przypadku charakterystyczne symptomy pojawiają się okresowo.

Jak rozpoznać ostre zapalenie gruczołu krokowego? Objawy najbardziej charakterystyczne, które pojawiają się przy tej dolegliwości to: 

  • silne bóle w okolicach krocza, podbrzusza, odbytu, prącia;
  • dreszcze, wysoka gorączka;
  • bolesne oddawanie moczu;
  • obrzęk prostaty;
  • dyskomfort po wytrysku nasienia;
  • częstomocz, częste parcie na pęcherz;
  • osłabienie strumienia moczu;
  • pieczenie i ropny wyciek z cewki moczowej;
  • zaburzenia erekcji, zmniejszenie objętości ejakulatu. 

W przypadku przewlekłego zapalenia prostaty mogą występować: 

  • bóle jąder, 
  • odczuwalny dyskomfort w okolicy krocza;
  • nawracające zakażenia dróg moczowych;
  • uczucie niecałkowitego opróżniania pęcherza;
  • parcia naglące;
  • pieczenie podczas mikcji;
  • zmniejszenie ilości spermy;
  • problemy z potencją i erekcją.

Przewlekłe zapalenie stercza (prostatodynia) przyczynia się najczęściej do silnego bólu w okolicy krocza i podbrzusza, zaburzeń mikcyjnych, rozdrażnienia, zniechęcenia, niepokoju, przygnębienia oraz nerwicy. 

Diagnostyka zapalenia prostaty 

W celach diagnostycznych wykorzystuje się ogólne badanie moczu i posiew moczu. W przypadku otrzymania pozytywnego wyniku, istnieje konieczność wykonania USG układu moczowego. W niektórych przypadkach może okazać się konieczne skierowanie pacjenta na dalsze badania obrazowe. Spośród najpopularniejszych metod warto wymienić, tj. urografia, TK jamy brzusznej czy miednicy. W diagnostyce zapalenia prostaty doskonale sprawdzają się badania endoskopowe (np. uretroskopia) oraz czynnościowe (m.in. uroflometria). 

Rozpoznanie bakteryjnego zapalenia prostaty opiera się głównie na szczegółowym wywiadzie lekarskim z pacjentem, badaniu fizykalnym z per rectum oraz badaniu moczu. W wielu przypadkach pobiera się wydzielinę z gruczołu krokowego, którą następnie bada się pod mikroskopem. Potwierdzeniem występowania stanu zapalnego może być zbyt duża liczba leukocytów. W niektórych sytuacjach lekarz zleca oznaczenie PSA we krwi oraz tzw. próbę trzech szklanek.

Leczenie zapalenia prostaty 

Postępowanie terapeutyczne powinno być dopasowane do typu i etiologii zapalenia gruczołu krokowego. Jak wspomniano wcześniej, bezobjawowe schorzenie nie wymaga leczenia. Jak pozbyć się ostrego zapalenia gruczołu krokowego? Leczenie tego rodzaju dolegliwości polega na zastosowaniu antybiotyków, środków przeciwbólowych i rozkurczowych. Zazwyczaj trwa 2 tygodnie. Czasami dochodzi do nawrotów lub zatrzymania moczu. W takim przypadku może okazać się konieczne założenie cewnika. 

Jeśli chodzi o przewlekłe bakteryjne zapalenie prostaty, to leczenie trwa zdecydowanie dłużej. Urolog może przepisać antybiotyk nawet na 6 miesięcy. Najczęściej zaleca również stosowanie preparatów rozkurczających mięśnie gładkie. Do tego dołącza się przeciwzapalne i przeciwbólowe środki farmakologiczne. W przypadku, gdy leki na zapalenie gruczołu krokowego okażą się mało nieskutecznie, wykorzystywane są często techniki relaksacyjne oraz nasiadówki w ciepłej wodzie. Leczenie zespołu przewlekłego bólu miednicy (CPPS) skupia się wokół łagodzenia bólu, zmniejszenia dyskomfortu oraz stanu zapalnego. Ze względu na szereg występujących objawów, postępowanie terapeutyczne jest dobierane indywidualnie do każdego pacjenta. 

Warto mieć na uwadze, że nieleczone zapalenie prostaty może być przyczyną poważnych powikłań. Niejednokrotnie prowadzi do powstania ropnia w gruczole krokowym bądź zapalenia w obrębie narządów płciowych. Może też powodować dysfunkcje seksualne, a w skrajnych przypadkach doprowadzić nawet do sepsy. Aby uniknąć przykrych konsekwencji, warto poddawać się wczesnym badaniom odbytnicy. Wskazana jest również rezygnacja z palenia papierosów, nadużywania alkoholu czy kofeiny. Szczególne znaczenie ma także zadbanie o zdrowe nawyki żywieniowe oraz zmiana dotychczasowego stylu życia.