Dlaczego mocz się pieni? Czy to alarmujący objaw?

Pieniący się mocz można dostrzec gołym okiem podczas oddawania próbki do badania laboratoryjnego. Niejednokrotnie jest konsekwencją prowadzonego stylu życia lub następstwem przyjmowania niektórych leków. Co może wpływać na barwę czy spienienie uryny? Czy piana w moczu jest alarmującym objawem? Kiedy warto udać się do lekarza? Odpowiadamy w dalszej części artykułu. 

Spieniony mocz – przyczyny 

Dlaczego mocz się pieni? Jakie są najczęstsze przyczyny występowania tego zjawiska? W wielu przypadkach mocz się pieni z dość prozaicznych powodów. Jednym z najbardziej powszechnych jest zetknięcie się zbyt szybkiego strumienia z powierzchnią wody lub środkami czystości w toalecie. Za zauważalne spienienie uryny wpływa tempo oddawania moczu. Przykład ten pokazuje, że nie zawsze świadczy o problemach zdrowotnych i nie musi być objawem poważnego schorzenia. 

Spośród najczęstszych przyczyn spienienia moczu warto też wymienić wzrost ilości białka w moczu zwanego albuminą. Za taki stan rzeczy może odpowiadać dieta wysokobiałkowa, odwodnienie organizmu, przewlekły stres czy intensywny wysiłek fizyczny. Do przyczyn niezwiązanych z poważniejszymi schorzeniami należy gorączka, niedawno przebyta infekcja, zbyt mała podaż płynów, długotrwała pozycja stojąca (białkomocz ortostatyczny). Piana w moczu nie musi być zagrożeniem zdrowia czy nawet życia.

Spożywanie zbyt małych ilości płynów sprawia, że organizm wydala więcej substancji w mniejszej objętości wody. Może to prowadzić do efektu pieniącego się moczu. Z tego względu należy zadbać o odpowiednie nawodnienie organizmu i zaobserwować, czy to pomaga. Zdarza się również, że na obecność białka w moczu wpływa silny stres lub wysiłek fizyczny. Charakterystyczne objawy powinny ustąpić samoistnie wraz z wykluczeniem działania czynnika sprawczego. 

Czy piana w moczu powinna być powodem do niepokoju? 

Z pewnością nie należy bagatelizować objawów i przyjrzeć się niektórym nieprawidłowościom, jakie zachodzą w organizmie. Mocz z pianą pojawia się często na skutek wyżej wymienionych czynników lub sygnalizuje problemy z nerkami. Niejednokrotnie jest następstwem nadmiaru białka (powyżej 200 mg/l). Białkomocz może świadczyć na przykład o kłębuszkowym zapaleniu nerek, kamicy, zespole nerczycowym lub zakażeniu. W wielu przypadkach pojawia się w wyniku wtórnego uszkodzenia narządów albo u osób z przewlekłymi schorzeniami. 

Białkomocz może mieć podłoże patologiczne bądź fizjologiczne. W wielu przypadkach świadczy o postępującej chorobie nerek i wymaga wdrożenia odpowiedniego leczenia. Pieniący się mocz może być skutkiem następujących schorzeń przewlekłych.

• Cukrzyca zmniejsza poziom insuliny w organizmie albo powoduje, że nie jest ona prawidłowo wykorzystywana przez niektóre komórki ciała. Zazwyczaj rozwija się u osób po 40. roku życia, obciążonych genetycznie lub otyłych. Rozpoznawana jest w momencie, gdy w dwukrotnym badaniu stężenie glukozy we krwi wynosi ok. 126 mg/dl. 
• Miażdżyca należy do chorób przewlekłych, które wywołują zmiany w ścianie tętnic. Charakteryzuje się powstawaniem blaszek miażdżycowych. Może powodować bóle wieńcowe lub wywoływać objawy neurologiczne. 
• Nadciśnienie tętnicze prowadzi do udarów mózgu oraz zawałów serca. Może też wpływać na obecność białka w moczu. W większości przypadków wymaga leczenia farmakologicznego, ponieważ często prowadzi do niewydolności nerek. Wielu powikłań nadciśnienia można uniknąć po jego wczesnym rozpoznaniu. 
• Niewydolność serca jest spowodowana problemami z krążeniem. Może dotyczyć lewej lub prawej komory. Charakterystycznym objawem tak zwanej zastoinowej niewydolności krążenia jest m.in. piana w moczu.
• Choroby autoimmunologiczne powodują obciążenie nerek, co przekłada się na zakłócenie procesu filtrowania. Objawy towarzyszące chorym mogą być różnorodne. Zalicza się do nich częste zmęczenie czy bóle stawów. Do zaburzeń filtrowania dochodzi w momencie, gdy układ odpornościowy atakuje własne filtry nerkowe. 
• Przewlekłe infekcje (np. zapalenie wątroby) mogą przyczyniać się do nadmiaru białka w moczu. Wiele z nich wywołuje stany zapalne, które wpływają na funkcjonowanie nerek. Niektóre infekcje można potwierdzić lub wykluczyć na podstawie badań moczu. Z tego względu niezbędna jest konsultacja z lekarzem.
• Szpinak mnogi to typ nowotworu, który powstaje w komórkach plazmatycznych krwi. Może prowadzić do wytwarzania nadmiernej ilości białka w moczu. Czynnikiem wywołującym spienienie uryny są przeciwciała toksyczne dla filtrów nerkowych. 

Pieniący mocz w ciąży 

Zmieniony wygląd uryny może świadczyć o problemach zdrowotnych kobiety ciężarnej. Tym samym ma związek z dość ryzykownymi dla płodu konsekwencjami. Dlatego niezwykle ważna jest profilaktyka, w tym wykonywanie badań ogólnych moczu przed każdą wizytą kontrolną. Kobiety w ciąży powinny zwracać szczególną uwagę na zawartość próbki oddawanej do laboratorium. Za pianę na powierzchni moczu może odpowiadać gorączka, nadmierny wysiłek fizyczny czy dieta wysokobiałkowa. Niekiedy wskazuje też na kłębuszkowe zapalenie jelit, nadciśnienie tętnicze, cukrzycę, niewydolność krążeniową czy infekcje moczowe. 

Pieniący się mocz w ciąży może też wynikać z zatrucia ciążowego. Dolegliwość ta występuje u ok. 5-10% ciężarnych. W pierwszym trymestrze ciąży objawia się zazwyczaj nudnościami i wymiotami doprowadzającymi do zaburzeń elektrolitowych. W późniejszym okresie występuje wraz z białkomoczem, nadciśnieniem tętniczym oraz obrzękami kończyn dolnych. Zatrucie ciążowe jest najbardziej niebezpieczne w drugiej połowie ciąży. 

Do lekarza pierwszego kontaktu warto udać się w momencie, gdy spieniony mocz pojawia się często lub kilka dni z rzędu. Wizyta u specjalisty jest szczególnie zalecana przy jednoczesnym występowaniu objawów, tj. wymioty, utrata apetytu, zmęczenie czy obrzęki. Z lekarzem warto się skonsultować również w przypadku, gdy uryna staje się mętna lub występuje w niej krew. Do diagnostyki może posłużyć ogólne badanie moczu, morfologia krwi, oznaczenie miana ASO, poziomu kreatyniny i mocznika.