Problem natury fizjologicznej i społecznej dotyka ok. 2,5 miliona Polaków. Ze względu na intymny charakter schorzenia, odsetek osób zmagających się z nietrzymaniem moczu może być znacznie wyższy. Światowa Organizacja Zdrowia nadała tej dolegliwości status choroby społecznej. Z problemem tzw. inkontynencji moczowej zmaga się dwukrotnie więcej kobiet niż mężczyzn. Jakie są rodzaje i stopnie nietrzymania moczu? Jak leczyć NTM? Zapraszamy do zapoznania się z odpowiedziami na kluczowe pytania.
Rodzaje nietrzymania moczu
Inkontynencja jest jednym z ważniejszych i powszechnych problemów zdrowotnych XXI wieku. Dotyka milionów ludzi na całym świecie. Mianem inkontynencji moczowej określa się mimowolne i bezwiedne nietrzymanie moczu (NTM). Dolegliwość ta może nasilać się wraz z wiekiem oraz mieć różne podłoże. W przypadku kobiet jest najczęściej konsekwencją naturalnych porodów, menopauzy, zaburzeń w funkcjonowaniu układu moczowego lub zabiegów chirurgicznych. U mężczyzn występuje zazwyczaj po interwencjach medycznych, np. operacjach gruczołu krokowego.
Wyróżnia się trzy podstawowe typy inkontynencji. Problem ten może dotyczyć osób w różnym wieku i mieć różny stopień nasilenia. Według International Continence Society (ICS) istnieją następujące rodzaje nietrzymania moczu.
- Wysiłkowe NTM – oznacza mimowolny wyciek moczu podczas kichania, wysiłku fizycznego, nagłej zmiany pozycji lub silnego kasłania. Najczęściej pojawia się bez towarzyszącego parcia na pęcherz moczowy. Wysiłkowe nietrzymanie moczu jest zazwyczaj związane z osłabieniem mięśni Kegla. W większości przypadków objawia się bezwiednym wypływaniem niewielkich objętości.
- Naglące NTM – poprzedzone jest uczuciem silnego parcia, które bywa niemożliwe do opanowania. Osoby zmagające się z tym rodzajem zaburzenia odczuwają intensywną potrzebę natychmiastowego oddania moczu lub wkrótce po skorzystaniu z toalety. Nietrzymanie moczu z parcia występuje także podczas spoczynku i snu (tzw. nokturia). Do tej grupy zaliczany jest zespół pęcherza nadreaktywnego.
- Mieszane NTM – stanowi połączenie wysiłkowego oraz naglącego nietrzymania moczu. Do niekontrolowanego wycieku może dojść zarówno podczas wysiłku, jak i w wyniku silnego parcia na pęcherz. Mieszane NTM stanowi ok. 29% wszystkich przypadków.
Klasyfikacja nietrzymania moczu
Najczęściej występującym typem schorzenia jest wysiłkowe NTM. Zazwyczaj jest wynikiem osłabienia lub uszkodzenia mięśni dna miednicy lub zwieracza cewki moczowej. Naglące nietrzymanie moczu z parcia wynika często z nadczynności mięśni kontrolujących pęcherz. Natomiast NTM z przepełnienia narządu gromadzącego mocz.
Do rzadziej występujących rodzajów inkontynencji zalicza się:
- moczenie nocne – jest określeniem nietrzymania moczu podczas snu;
- ciągłe nietrzymanie moczu – spowodowane problemem z pęcherzem od urodzenia lub w wyniku urazu;
- przejściowe – będące skutkiem infekcji dróg moczowych czy efektem ubocznych przyjmowania niektórych leków);
- pozacewkowe – związane z wyciekiem np. przez przetokę pęcherzowo-moczową;
- z przepełnienia – wynikające z braku możliwości całkowitego opróżnienia pęcherza.
W przypadku wysiłkowego NTM wyróżnia się trzy stopnie nietrzymania moczu.
- I stopień – do niekontrolowanego wycieku dochodzi w wyniku szybko wzrastającego ciśnienia w jamie brzusznej. Mimowolne oddawanie moczu może nastąpić na przykład podczas kichania czy kaszlu.
- II stopień – do mimowolnego popuszczania może dojść nie tylko pod wpływem dużego wysiłku fizycznego (np. dźwigania ciężkich rzeczy), ale też w trakcie spaceru, biegania lub wchodzenia po schodach.
- III stopień – problemy z niekontrolowanym oddawaniem moczu przybierają na sile. Mogą pojawić się przy wykonywaniu praktycznie każdej czynności. Do bezwiednego wycieku dochodzi często w pozycji leżącej lub podczas stania.
Leczenie nietrzymania moczu
Niezwykle ważna jest wczesna diagnostyka i zastosowanie metod zachowawczych. Do najbardziej popularnych można zaliczyć ćwiczenia czynno-wzmacniające mięśni dna macicy, lektrostymulacje czy biofeedback. Spośród polecanych metod fizjoterapeutycznych warto też wymienić codzienny trening pęcherza i kontroli mikcji. Osoby, u których zdiagnozowano wysiłkowe nietrzymanie moczu powinny zaopatrzyć się w odpowiednio dobrane środki higieniczne, np. wkładki urologiczne, majtki chłonne lub pieluchomajtki dla dorosłych. Artykuły tego typu optymalnie chronią przed przeciekami i podrażnieniami skóry.
Farmakoterapia bywa pomocna zwłaszcza po zdiagnozowaniu zespołu pęcherza nadreaktywnego. W tym przypadku znajdują zastosowanie leki antycholineryczne, adrenergiczne (agoniści receptorów beta-3-adrenergicznych) czy terapie estrogenami u kobiet w wieku pomenopauzalnym. Po niepowodzeniu leczenia zachowawczego wykorzystywane są najczęściej metody, takie jak: operacje sposobem Burch’a, pętlowe typu sling, iniekcje okołocewkowe, beznapięciowe syntetyczne taśmy podcewkowe oraz sztuczny zwieracz cewki moczowej.
