Zaburzenia czynnościowe dolnych dróg moczowych mogą mieć różne podłoże. Problemy z oddawaniem moczu dotyczą zarówno ludzi młodych, jak i osób w podeszłym wieku. Niezwykle ważna jest diagnostyka pozwalająca na określenie przyczyn dolegliwości ze strony układu moczowego. W tym celu wykorzystuje się badania urodynamiczne. Urodynamika to jedna z metod diagnostycznych, która jest powszechnie wykorzystywana w medycynie. Co warto wiedzieć na temat badania urodynamicznego? Zapraszamy do zapoznania się z kluczowymi informacjami.
Jakie są wskazania do badania urodynamicznego?
Do czego służy urodynamika? Badanie wykorzystywane jest w diagnostyce zaburzeń mikcji. Może posłużyć zarówno pacjentom z problemem nietrzymania moczu (NTM), jak i objawami zespołu pęcherza nadreaktywnego (OAB). Badanie urodynamiczne ocenia sprawność dróg moczowych. Określa funkcjonowanie pęcherza oraz dynamikę pracy cewki moczowej. Jedna z metod diagnostycznych w urologii umożliwia pomiar przepływu moczu i odnalezienie przyczyn występowania patologicznych stanów chorobowych.
Urodynamika to końcowy element diagnostyki, która poprzedzona jest badaniem ogólnym moczu oraz USG. Służy do wyjaśnienia nieścisłości diagnostycznych lub określenia wskazań do wdrożenia skutecznej metody leczenia. Skierowanie na badanie urodynamiczne wystawia najczęściej lekarz urolog, rzadziej ginekolog. Specjaliście dostarcza wielu cennych informacji, m.in. na temat ilości, czasu trwania oddawania moczu czy ciśnienia w pęcherzu moczowym. Może być przeprowadzone zarówno u dzieci, jak i dorosłych.
Głównym wskazaniem do badania urodynamicznego jest występowanie następujących dolegliwości ze strony układu moczowego:
- wysiłkowe nietrzymanie moczu – popuszczanie niewielkich ilości podczas kichania, kaszlu czy aktywności fizycznej;
- parcie naglące – wynikające najczęściej z nadmiernej reaktywności pęcherza moczowego, częstomocz i brak kontroli mikcji występuje też podczas snu i spoczynku;
- mieszane nietrzymanie moczu – stanowi połączenie wysiłkowego i naglącego NTM, dotyczy ok. 29% wszystkich przypadków;
- zaleganie lub zatrzymanie moczu po mikcji – w postaci przewlekłej lub ostrej, może powodować częściowe opróżnianie pęcherza lub całkowitą niemożność oddania moczu;
- moczenie nocne – mimowolne popuszczanie podczas snu, pojawia się najczęściej u dzieci;
- zaburzenia czynnościowe pęcherza – np. u pacjentów po urazie układu nerwowego czy u chorujących na stwardnienie rozsiane;
- osłabienie strumienia lub przerywane oddawanie moczu;
- wspomaganie mikcji poprzez ucisk okolic pęcherza.
Do najważniejszych przeciwskazań można zaliczyć obecność wszelkich zakażeń dróg moczowych oraz występowanie miesiączki.
Na czym polega badanie urodynamiczne?
Urodynamika jest przeprowadzana w warunkach ambulatoryjnych. Badanie urodynamiczne wykonuje się w placówkach medycznych, ale nie wymaga hospitalizacji. Może być przeprowadzone przez przeszkoloną pielęgniarkę, lekarza urologa lub ginekologa. Do badania kwalifikuje specjalista, który powinien zapoznać się z historią przebytych chorób, obecnym stanem oraz objawami podawanymi przez pacjenta. Szczególnie istotne jest wykluczenie wszelkich zakażeń dróg moczowych.
Jak wygląda badanie urodynamiczne? Na czym polega? Rutynowe badanie składa się z następujących elementów:
- Uroflowmetria – jest pomiarem przepływu moczu przez cewkę moczową. Stanowi ważny element diagnostyki urodynamicznej. Uroflowmetria jest wykonywana przy użyciu specjalnego urządzenia, które służy do pomiaru oddanego moczu w jednostce czasu. Umożliwia zapis krzywej mikcji oraz EMG funkcji zwieracza cewki moczowej. Badanie uznaje się za miarodajne, jeśli ilość oddanego moczu wynosiła min. 150 ml.
- Cystometria – polega na wprowadzeniu dwukanałowego i cienkiego cewnika urodynamicznego do pęcherza oraz drugiego do odbytnicy w celu dokonania pomiarów ciśnień w jamie brzusznej. Podczas badania mierzone są 2 fazy mikcji. Napełnienie pęcherza pozwala m.in. na pomiar ciśnienia, objętości moczu i czucia pęcherzowego. Faza opróżniania przynosi informacje na temat czynności mięśnia wypieracza oraz przepływu w cewce. Końcowa faza badania jest znana jako cystometria mikcyjna.
- Profilometria – umożliwia dokonanie pomiaru spoczynkowego oraz wysiłkowego ciśnienia w cewce. Informuje też o jej długości czynnościowej. Ze względu na małą powtarzalność wyników, badanie nie zawsze jest wykonywane. Profilometria cewkowa pozwala jednak uzyskać dodatkowe dane na temat przyczyn parć naglących z częstomoczem. Ciśnienie spoczynkowe poniżej 20 cm może świadczyć o uszkodzeniu cewkowego mechanizmu zwieraczowego.
Inwazyjna część badania urodynamicznego polega na wprowadzeniu dwóch cewników – do pęcherza oraz przez odbyt do kiszki stolcowej. Po podaniu znieczulenia miejscowego do mięśni zwieraczy przymocowywane są także elektrody igłowe. Pacjenci mogą normalnie funkcjonować po usunięciu cewników.
Jak przygotować się do badania urodynamicznego?
Na tydzień przed wykonaniem diagnostyki zalecane jest nieprzyjmowanie leków, które działają na układ moczowy. W przeddzień badania warto spożywać lekkostrawne posiłki i pić dużo wody niegazowanej. Wieczorem poprzedzającym diagnostykę należy zaaplikować glicerynowy czopek lub wykonać lewatywę. Rano pacjent powinien oddać mocz i w razie potrzeby stolec, po czym wypić ok. 0,5 litra wody niegazowanej. Urodynamika powinna być wykonana przy pełnym pęcherzu.
Czy badanie urodynamiczne boli? Przeprowadza się je po zastosowaniu znieczulenia miejscowego, dzięki czemu nie jest bolesne. Pacjent może odczuwać pewien dyskomfort w momencie wprowadzania cewników oraz przymocowywania elektrod do mięśni zwieraczy. Po badaniu wiele osób odczuwa pieczenie lub lekki ból przy oddawaniu moczu. Najczęściej objawy te mijają po kilku godzinach. Badanie urodynamiczne trwa zazwyczaj 30-60 minut. Może być wykonane na NFZ lub prywatnie. W pierwszym przypadku trzeba liczyć się z dłuższym czasem oczekiwania. Koszt badania prywatnie waha się pomiędzy 300-400 złotych.
