Nietrzymanie moczu u kobiet (inkontynencja) – przyczyny i leczenie

Nieprawidłowości funkcjonowania układu moczowo-płciowego mogą utrudniać codzienne funkcjonowanie i przyczyniać się do odczuwania znacznego dyskomfortu. Powszechnie występującym problemem natury fizjologicznej jest nietrzymanie moczu u kobiet. Tak zwana inkontynencja może mieć zróżnicowany stopień nasilenia. Jakie są rodzaje i przyczyny nietrzymania moczu? Czy istnieją skuteczne sposoby radzenia sobie z tym problemem? Odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania znajdują się w poniższym artykule. 

Nietrzymanie moczu u kobiet – opis problemu 

Wstydliwa przypadłość dotyczy znacznej części populacji na całym świecie. Z problemem nietrzymania moczu zmaga się wiele kobiet zarówno przed menopauzą, jak i po tym okresie. Z niekontrolowaniem funkcji pęcherza borykają w większości osoby płci żeńskiej. Nietrzymanie moczu u kobiet powoduje dysfunkcje nie tylko natury fizycznej, ale teżpsychicznej i społecznej. Pacjentki zmagające się ze wstydliwym problemem mogą czuć się niepewnie oraz mieć opory przed nawiązywaniem relacji międzyludzkich. Niejednokrotnie rezygnują z aktywności zawodowej i życia towarzyskiego.

Nietrzymanie moczu u młodych kobiet 

Epizody niezależnego od naszej woli opróżnienia pęcherza moczowego mają negatywny wpływ na jakość życia. Wbrew powszechnej opinii, nie jest to wyłącznie problem osób starszych. Wstydliwa przypadłość dotyczy również młodych kobiet. Może mieć różne nasilenie oraz przyczyny. Do czynników ryzyka nietrzymania moczu u młodszych kobiet zalicza się: przebyte ciąże, otyłość, osłabienie mięśni dna miednicy i uszkodzenia nerwów podczas porodu, występowanie chorób neurologicznych. Przejściowa inkontynencja może być związana z zakażeniem dróg moczowych lub przyjmowaniem niektórych leków. Nietrzymanie moczu u kobiet w wieku 14-21 lat występuje niezwykle rzadko. Nasilenie objawów pojawia się często u trzydziestolatek i kobiet po czterdziestce. U kobiet powyżej 30. roku życia występuje najczęściej wysiłkowe nietrzymanie moczu, rzadziej z powodu parć naglących czy mieszane. Badania wskazują, że aż 12% pacjentek w wieku 30-39 lat zmaga się z inkontynencją. Jak podkreślają lekarze, skala problemu może być znacznie większa. Ze względu na fakt, że wiele młodych pacjentek z zażenowania nie przyznaje siędo schorzenia. 

Nietrzymanie moczu u starszych kobiet 

Częstość występowania wstydliwego problemu zwiększa się wraz z wiekiem. Nietrzymanie moczu u kobiet starszych i w podeszłym wieku może być konsekwencjąnaturalnych porodów, operacji ginekologicznych, menopauzy, otyłości, nieodpowiedniej diety lub budowy układu moczowego. Wynika często ze zmian hormonalnych, m.in. niedoboru estrogenów w okresie menopauzalnym. Szacuje się, że inkontynencja dotyka co trzeciej kobiety po 50. roku życia. Częstość występowania nietrzymania moczu rośnie wraz z liczbą przebytych ciąż i porodów siłami natury. Na przykre dolegliwości są szczególnie narażone osoby niepełnosprawne. Najczęściej występuje u pacjentek z demencją i znacznym stopniem niesamodzielności, które wymagają odpowiedniej opieki. Według statystyk na nietrzymanie moczu cierpi co druga kobieta po 80. roku życia. Zazwyczaj towarzyszy chorobie Alzheimera i Parkinsona, udarowi mózgu czy zapaleniu pęcherza moczowego. Może też być symptomem kamicy nerkowej lub niewydolności krążenia.

Nietrzymanie moczu u kobiet – jakie mamy typy nietrzymania moczu? 

Według nomenklatury International Continence Society (ICS) wyróżnia się trzy rodzaje nietrzymania moczu (NTM). Problem ten występuje dwukrotnie częściej u kobiet niż u mężczyzn. 

• Wysiłkowe nietrzymanie moczu jest związane z osłabieniem mięśni dna macicy lub zwieraczy. Objawia się mimowolnym wyciekiem podczas wysiłku fizycznego, kaszlu, śmiania czy kichania. 
• Naglące nietrzymanie moczu wynika ze zbyt wczesnego kurczenia się pęcherza moczowego. Zazwyczaj wyciek poprzedzony jest uczuciem silnego parcia. Oznacza potrzebę natychmiastowego oddania moczu. Najczęściej jest objawem patologii pęcherza lub występuje po zabiegach chirurgicznych. Może też świadczyć o zmianach nowotworowych.
• Mieszane nietrzymanie moczu jest połączeniem dwóch powyższych rodzajów. Charakteryzuje się współistnieniem objawów WNM oraz pęcherza nadreaktywnego. Szacuje się, że występuje u ok. 29% osób z inkontynencją moczową. 

Do rzadziej występujących rodzajów NTM należy:

• nietrzymanie moczu z przepełnienia – występuje u obu płci i spowodowane jest zaburzonym funkcjonowaniem pęcherza moczowego, najczęściej wynika z upośledzenia funkcji ośrodkowego układu nerwowego będącego skutkiem zażywania niektórych leków lub następstwem chorób, takich jak: stwardnienie rozsiane, uszkodzenia nerwów czy polineuropatia cukrzycowa;
• nietrzymanie moczu pozazwieraczowe – bezwiedne jego oddawanie przez przetokę omijającą sprawny mechanizm cewki moczowej, może być wrodzone lub nabyte (np. w  następstwie operacji czy powikłań radioterapii); 
• moczenie – definiowane jako nieplanowany wyciek moczu, do którego dochodzi zazwyczaj podczas snu; często utrzymuje się od wczesnych lat dziecięcych, a jego przyczyna nie jest do końca poznana;
• przejściowe nietrzymanie moczu – jednostka chorobowa, której występowanie zależy od wielu czynników, m.in. stylu życia, wieku pacjenta czy chorób towarzyszących; może wynikać z zaburzeń świadomości, zakażeń układu moczowego, zapalenia cewki moczowej i pochwy, ograniczeń w poruszaniu się. 

Wysiłkowe nietrzymanie moczu – najczęstszy typ schorzenia 

Zazwyczaj występuje u kobiet cierpiących na wypadanie narządu rodnego. Do czynników ryzyka można też zaliczyć: wiek, otyłość, cukrzycę, urazy miednicy oraz poród kleszczowy. Na wysiłkowe nietrzymanie moczu często wpływają zmiany hormonalne, które zachodzą u kobiet powyżej 50. roku życia. Charakterystycznym objawem jest kropelkowe popuszczanie w trakcie wykonywania różnych czynności, ale bez odczuwania silnego parcia. 

Wyróżnia się trzy stopnie zaawansowania wysiłkowego NTM: 

• (I) wyciek pojawia się ze względu na gwałtowny wzrost ciśnienia śródbrzusznego, na przykład w pozycji stojącej podczas kichania lub śmiania się; 

• (II) bezwiedne oddawanie moczu przy lekkiej pracy fizycznej, podskakiwaniu czy chodzeniu po schodach;
• (III) nawet minimalny wzrost ciśnienia w jamie brzusznej może spowodować wyciek, np. podczas leżenia lub stania. 

Nieco odmienny podział zaleca International Continence Society (ICS). Wysiłkowe nietrzymanie moczu można podzielić na:

• typ 0 – szyja pęcherza moczowego jest niewydolna podczas kaszlu, ale nie pojawia się niekontrolowany wyciek;

• typ I – następuje jej obniżenie o 2 cm i dochodzi do mimowolnego popuszczenia moczu;

• typ II A – obniża się przednia ściana pochwy, co powoduje wyciek;
• typ II B – w spoczynku szyja pęcherza moczowego znajduje się poniżej spojenia łonowego, a podczas kaszlu ulega znacznemu obniżeniu;
• typ III – oznacza niewydolność zwieracza zewnętrznego. 

Przyczyny nietrzymania moczu 

Utrata kontroli nad czynnościami pęcherza moczowego może mieć różne podłoże. Przejściowe przyczyny nietrzymania moczu są związane w głównej mierze ze stylem życia. Istotny wpływ na występowanie inkontynencji ma nadużywanie alkoholu, zażywanie leków moczopędnych, nadmierne nawodnienie organizmu czy występowanie infekcji dróg moczowych. Trwałe przyczyny nietrzymania moczu obejmują m.in. starzenie się, uszkodzenie mięśni Kegla, urazy kręgosłupa, nowotwory pęcherza moczowego i choroby współistniejące.

Do występowania inkontynencji u kobiet mogą przyczyniać się infekcje układu moczowopłciowego. Zazwyczaj towarzyszy im szczypanie lub ból podczas sikania i potrzeba częstego oddawania moczu. Do najczęstszych przyczyn inkontynencji zalicza się też zmiany hormonalne, spowodowane obniżeniem się poziomu estrogenów oraz zmniejszeniem elastyczności mięśni dna macicy czy przepony moczowo-płciowej.  Spośród pozostałych warto wymienić poród kleszczowy, ciężką pracę fizyczną, otyłość, częste zaparcia i nadużywanie środków moczopędnych. 

Jak leczyć nietrzymanie moczu u kobiet? 

Priorytetem jest odpowiednia diagnostyka, czyli przeprowadzenie skrupulatnego wywiadu medycznego i badania podmiotowego. Leczenie nietrzymania moczu zależy od typu oraz stopnia zaawansowania problemu. Może być zabiegowe lub farmakologiczne. Praktycznie wszystkim kobietom poleca się ćwiczenia mięśni Kegla i zajęcia fizjoterapeutyczne. Pomocny może być również trening biofeedback, polegający na wykorzystaniu biologicznego sprzężenia zwrotnego. Zastosowanie znajdują także leki wpływające na napięcie pęcherza moczowego oraz hormonalna terapia zastępcza. 

Leczenie nietrzymania moczu to z reguły długotrwały proces, dlatego wskazane jest używanie odpowiednio dobranych środków higienicznych. Aby zagwarantować sobie maksymalny poziom komfortu i zadbać o higienę miejsc intymnych, warto sięgnąć po wkładki urologiczne dla kobiet. Artykuły higieniczne tego typu optymalnie zabezpieczają bieliznę, chronią przed wilgocią oraz podrażnieniami skóry. Do polecanych produktów można też zaliczyć dyskretne majtki chłonne dla kobiet, które doskonale sięsprawdzą przy lekkiej i średniej inkontynencji.