Demencja starcza to choroba, która nie powinna być lekceważona i mylona z fizjologicznym procesem starzenia się organizmu. Postępujące zmiany w funkcjonowaniu mózgu sprawiają, że chory traci kontakt z otoczeniem i wymaga pomocy, jeśli chodzi o codzienne czynności. Ponadto u chorych często obserwuje się problem z nietrzymaniem moczu. Dlatego, jeśli opiekujesz się osobą z demencją, warto dowiedzieć się czegoś więcej na ten temat. 

Czym jest demencja?

Demencja starcza nie powinna być mylona z fizjologicznym procesem starzenia się organizmu. To choroba, dla której charakterystyczne są zmiany w mózgu odpowiedzialne za postępujące osłabienie zdolności rozumienia, orientacji, pamięci, liczenia i myślenia. 

Choroba pojawia się przeważnie u osób powyżej 65. roku życia. W związku z tym, że demencja starcza z czasem postępuje, wyróżnia się kilka etapów.

● Pierwszy – w początkowym stadium choroby, objawy są mało charakterystyczne i zdarza się, że nie wzbudzają niepokoju. Osoba starsza ma niewielkie problemy z pamięcią (np. myli imiona) i wycofuje się powoli z różnych aktywności.

● Drugi – objawy choroby są coraz bardziej widoczne. Chory z trudem przypomina sobie różne rzeczy, a ponadto zaczyna mieć problem z orientacją w terenie, koordynacją wzrokowo-ruchową i przyswajaniem nowych informacji. 

● Trzeci – osoba chora traci kontakt z otoczeniem. Nie rozpoznaje bliskich osób, a najprostsze czynności zaczynają sprawiać jej dużą trudność. Dodatkowo mogą pojawić się omamy i urojenia. Na tym etapie chory potrzebuje stałej opieki.

Jakie czynniki przyczyniają się do rozwoju otępienia starczego? Wymienia się wśród nich predyspozycje genetyczne, niezdrowy styl życia (dietę ubogą w witaminy z grupy B i kwasy omega-3, nadmierne picie alkoholu i przyjmowanie substancji psychotropowych), a także urazy lub guzy mózgu. Ponadto przyczyną demencji może być padaczka, wodogłowie, a także schorzenia nerek, wątroby i tarczycy.

W związku z tym, że chory z czasem traci kontakt z otoczeniem, potrzebuje stałej opieki. Jeśli zajmujesz się osobą z otępieniem starczym, pamiętaj o odpowiednim przystosowaniu mieszkania (zamontuj matę antypoślizgową, schowaj ostre narzędzia itd.). Chory będzie potrzebował Twojej pomocy również, jeśli chodzi o wykonywanie codziennych czynności. W związku z tym, że może pojawić się problem z nietrzymaniem moczu, jednym z elementów opieki jest także pomoc w doborze i stosowaniu wyrobów chłonnych. 

Pomimo tego, że chory będzie potrzebował Twojej pomocy, pamiętaj, aby nie traktować go jak dziecko. Nie wyręczaj go w wykonywaniu czynności, jeśli jest w stanie zrobić coś samodzielnie. Ponadto zadbaj o odpowiedni ton głosu – mów spokojnie i wyraźnie, ale tak jak rozmawia się z dorosłym. Jeśli będziesz traktował chorego jak dziecko, może wywołać to u niego złość i frustrację. 

Czym jest nietrzymanie moczu?

Nietrzymanie moczu w demencji nie jest rzadkim problemem. Mówi się o nim, gdy dochodzi do niezamierzonego opróżniania pęcherza moczowego (częściowego lub całkowitego). Wyróżnia się 5 stopni nietrzymania moczu: kropelkowe, lekkie, średnie, ciężkie oraz bardzo ciężkie. Określenie stopnia jest ważne przy wyborze środków chłonnych. 

Problem z nietrzymaniem moczu w demencji nie powinien być lekceważony. Może świadczyć zarówno o osłabieniu mięśni dna miednicy, infekcji pęcherza moczowego, jak i rozroście gruczołu krokowego. 

Ponadto za nasilenie objawów, odpowiedzialna może być otyłość brzuszna. Dlatego, jeśli opiekujesz się osobą z demencją, pamiętaj o zachęcaniu jej do jedzenia zdrowych posiłków oraz aktywności (np. w postaci codziennych spacerów). 

Jak zadbać o higienę osoby chorującej na demencję?

W związku z tym, że chory ma problem z wykonywaniem codziennych czynności (szczególnie w zaawansowanym stadium choroby), będzie potrzebował Twojej pomocy przy dbaniu o higienę osobistą.

Jeśli opiekujesz się osobą leżącą i nie masz możliwości, aby przenieść ją do wanny, pomóż jej umyć się na łóżku. Najpierw zadbaj o odpowiednie przygotowanie – warto mieć pod ręką miskę na wodę, delikatne mydło, gąbkę, gaziki do mycia miejsc intymnych, a także podkłady chłonne (dzięki nim unikniesz zmoczenia łóżka, co jest ważne dla zapewnienia komfortu osobie chorej).

Do mycia chorego używaj specjalistycznych kosmetyków (które nie wymagają spłukiwania i są przeznaczone dla osób leżących) lub tych, które zostały stworzone z myślą o delikatnej skórze niemowląt. 

W przypadku opieki nad osobą leżącą pamiętaj również o stosowaniu kosmetyków o właściwościach nawilżających, a także kremów ochronnych zmniejszających ryzyko otarć i odparzeń.

Jakie wyroby chłonne będą najlepsze dla osób z demencją?

Czym kierować się przy wyborze wyrobów chłonnych dla seniorów z demencją? Oto kilka kwestii, na które powinieneś zwrócić uwagę:

  • stopień nietrzymania moczu – to od niego w dużym stopniu zależy wybór środków ochronnych o określonym poziomie chłonności. W przypadku lekkiego nietrzymania moczu, wystarczające mogą okazać się majtki chłonne (które nosi się tak jak zwykłą bieliznę). Z kolei, gdy u chorego stwierdzono ciężkie nietrzymanie moczu, przydadzą się pieluchy anatomiczne lub pieluchomajtki na rzepy.
  • nasilenie objawów demencji – jeśli chory ma duże problemy z pamięcią i stracił kontakt z rzeczywistością, wybierz środki ochronne, które są bardzo chłonne. Dobrym wyborem będą np. majtki siatkowe, do których mocuje się pieluchy anatomiczne. Są one bardziej chłonne od wkładek urologicznych, a przy tym zapewniają tak samo dobrą ochronę przed nieprzyjemnym zapachem i maksymalne poczucie komfortu.
  • trudności w poruszaniu się – jeśli demencja nie jest w zaawansowanym stadium, a chory porusza się samodzielnie i ma niewielkie problemy z pamięcią, wystarczające będą wkładki urologiczne (o ile mowa o lekkim lub umiarkowanym nietrzymaniu moczu). Inaczej sprawa wygląda, jeśli chodzi o osoby leżące. W przypadku seniorów, którzy nie poruszają się samodzielnie, zastosowanie znajdują pieluchy anatomiczne oraz pieluchomajtki na rzepy. Przydadzą się również podkłady chłonne, które zapobiegną powstawaniu plam moczu na materacu (a także przydadzą się podczas mycia chorego w łóżku).

Przy zakupie wyrobów chłonnych dla seniorów, pamiętaj również o wyborze odpowiedniego rozmiaru. Zbyt małe pieluchomajtki itp. będą obcierać skórę, powodując jej podrażnienie i dyskomfort. Z kolei zbyt duże nie będą dobrze przylegać do ciała, a tym samym zwiększy się ryzyko wycieku moczu.

Demencja, a wyroby chłonne na refundację 

Aby zapewnić osobie chorej komfort, a przy tym uchronić ją przed infekcjami i podrażnieniem skóry należy regularnie wymieniać pieluchomajtki, wkładki urologiczne itp. W tym momencie możesz mieć obawy o to, że ich stosowanie będzie kosztowne. 

Nie musisz się o to martwić. Lekarz (lub inna uprawniona osoba) może wystawić zlecenie na wyroby medyczne, dzięki któremu otrzymasz dofinansowanie z NFZ na ich zakup.

Zlecenie na wyroby medyczne może być wystawione również w trakcie teleporady. Dzięki temu unikniesz czekania w kolejkach i uzyskasz potrzebne wsparcie finansowe bez wychodzenia z domu. 

Jakie środki chłonne mogą przysługiwać na refundację dla osób z demencją?

Wyroby chłonne NFZ to pieluchomajtki, majtki chłonne, pieluchy anatomiczne, a także wkłady anatomiczne i podkłady. A to oznacza, że możesz skorzystać ze wsparcia finansowego przy zakupie różnych wyrobów chłonnych, dostosowanych do indywidualnych potrzeb chorego.

Pamiętaj jednak, że dnia 01.12.2021 r. pojawiły się pewne zmiany, jeśli chodzi o wyroby chłonne NFZ. Zgodnie z nowymi zasadami, produkty zostały podzielone na 2 grupy:

  • pieluchomajtki, pieluchy anatomiczne oraz majtki chłonne (w ich przypadku maksymalny limit finansowania to 1,70 zł za sztukę),
  • podkłady i wkłady anatomiczne (w przypadku tych wyrobów, ustalono limit finansowania na poziomie 1,00 zł za sztukę).

Należy również mieć na uwadze, że obowiązuje limit ilościowy. Jeśli chcesz skorzystać z refundacji, możesz kupić do 90 sztuk miesięcznie.

Ponadto sprawdź, czy osoba, którą się opiekujesz, ma prawo do 100% refundacji do limitu sztuk wystawionych na zleceniu. Będzie tak w przypadku, gdy jest inwalidą wojskowym, inwalidą wojennym lub osobą represjonowaną.