Problemy związane z kontrolowaniem potrzeb fizjologicznych obniżają znacząco jakość życia. Jednym z najbardziej wstydliwych schorzeń XXI wieku jest nietrzymanie moczu (NTM) określane mianem inkontynencji. Krępująca dolegliwość przyczynia się do pogorszenia samooceny i ma negatywny wpływ na stan emocjonalny chorego. Czym objawia się neurologiczne nietrzymanie moczu? Jakie są przyczyny inkontynencji neurogennej? Podpowiadamy w dalszej części artykułu.
Najczęstsze przyczyny nietrzymania moczu
Inkontynencja to problem natury fizjologicznej i społecznej, który przyczynia się do odczuwania znacznego dyskomfortu. Może mieć zróżnicowane podłoże i stopnie nasilenia. Z problemem nietrzymania moczu zmaga się zdecydowanie więcej kobiet niż mężczyzn. W przypadku osób dorosłych najczęściej diagnozowane jest wysiłkowe NTM. Do niekontrolowanego wycieku moczu często dochodzi nie tylko podczas podnoszenia ciężkich rzeczy, ale też w wyniku nadreaktywności pęcherza moczowego. Niejednokrotnie przyczyniają się do tego choroby przewlekłe lub zaburzenia neurologiczne.
- Nietrzymanie moczu z powodu naglącego parcia – typowym objawem jest uczucie silnego parcia, nad którym trudno zapanować. Ten rodzaj zaburzenia wynika z nadmiernej aktywności mięśni pęcherza moczowego. NTM z naglącym parciem może występować w spoczynku i w trakcie snu. Objawy nasilają się zazwyczaj przy zmianie pozycji ciała, często są też reakcją na dźwięk wody.
- Wysiłkowe nietrzymanie moczu – objawia się niekontrolowanymi mikcjami podczas znacznego wysiłku lub przy kichaniu czy kasłaniu. Do występowania zaburzenia przyczynia się osłabienie mięśni Kegla. Wysiłkowe NTM występuje zazwyczaj bez odczuwalnego parcia na pęcherz moczowy.
- Nietrzymanie moczu z przepełnienia – do bezwiednego wycieku dochodzi najczęściej u mężczyzn z przerostem gruczołu krokowego. Powiększenie stercza skutkuje zwężeniem cewki moczowej. Przyczyną NTM z przepełnienia jest upośledzona kurczliwość wypieracza, która prowadzi do nadmiernego wypełnienia pęcherza.
- Neurologiczne nietrzymanie moczu – inkontynencja neurogenna wynika z zaburzeń ze strony układu nerwowego. W przypadku tego schorzenia problematyczne staje się jego utrzymanie lub wydalanie. W konsekwencji mocz może cofać się do nerek albo wypływać samoistnie w momencie, gdy dochodzi do przepełnienia pęcherza.
Nietrzymanie moczu – przyczyny neurologiczne
Aktywność pęcherza moczowego jest regulowana przez mózg i układ nerwowy. Do dysfunkcji dolnych dróg moczowych mogą przyczyniać się schorzenia neurologiczne. Problemy z oddawaniem moczu często pojawiają się na skutek uszkodzenia mózgu, obwodowego układu nerwowego lub rdzenia kręgowego. Mogą też wynikać z chorób wrodzonych, m.in. z dziecięcego porażenia mózgowego, agenezji kości krzyżowej czy rozszczepu kręgosłupa.
Na problemy związane z nietrzymaniem moczu z przyczyn neurologicznych mają wpływ choroby powodujące trwałe uszkodzenia układu nerwowego, procesy zapalne i zwyrodnieniowe. Schorzenia degenerujące mogą prowadzić do stopniowego rozwoju dysfunkcji (np. demencja starcza czy stwardnienie rozsiane) lub nagłego upośledzenia funkcji wydalniczych (m.in. udar i urazy rdzenia kręgowego). Nieprawidłowa czynność układu moczowego może mieć poważne następstwa. Stopień nasilenia NTM zależy głównie od umiejscowienia czy rozwoju zmian neurologicznych.
Problemy z opróżnianiem pęcherza moczowego objawiają się zazwyczaj w dwojaki sposób. Wielu pacjentów zmaga się z częstomoczem, naglącym parciem i mimowolnym popuszczaniem. U niektórych chorych dochodzi do spowolnienia strumienia, cofania się oraz zatrzymania moczu. Może to doprowadzić do poważnym zaburzeń, w tym niewydolności nerek. Osoby, u których zdiagnozowano inkontynencję neurogenną zmagają się najczęściej z tzw. odruchowym nietrzymaniem moczu. Większość z nich nie odczuwa parcia, co doprowadza do niekontrolowanego wycieku – całkowitego lub częściowego opróżnienia pęcherza.
Jak wspomniano wcześniej, do neurologicznego nietrzymania moczu mogą przyczynić się mechaniczne uszkodzenia rdzenia kręgowego. W rezultacie pojawiają się zaburzenia w obszarze nerwów, które odpowiadają za regulowanie pracy mięśni wypieracza lub innych fragmentów układu moczowego. W znacznym stopniu utrudniają one wykonywanie zwykłych czynności oraz powodują wycofanie się z życia społecznego.
Neurologiczne nietrzymanie moczu – leczenie
Przede wszystkim wskazane jest prowadzenie dzienniczka mikcji i dbałość o higienę intymną, która zapobiega cyklicznym epizodom zakażeń bakteryjnych.
Osoby zmagające się z NTM powinny zaopatrzyć się w odpowiednie kosmetyki do pielęgnacji skóry skłonnej do podrażnień. Pomocne są również środki higieniczne, tj. pieluchomajtki, wkładki urologiczne czy majtki chłonne. Szczególne znaczenie ma zmiana stylu życia. Niezależnie od rodzaju i stopnia nietrzymania moczu korzystne efekty zapewnia ograniczenie lub zaprzestanie spożycia alkoholu, kofeiny, płynów na noc oraz zmniejszenie masy ciała.
Leczenie powinno być dopasowane do przyczyny i nasilenia dolegliwości. W większości przypadków pomocne okazują się metody niefarmakologiczne, np. ćwiczenia mięśni dna miednicy czy trening biofeedback. Czasami konieczne jest wdrożenie farmakoterapii, na przykład leków cholinolitycznych oraz inhibitorów zwrotnego wychwytu serotoniny lub noradrenaliny. Najczęściej podawane są preparaty zawierające w składzie substancje, takie jak: fezoterodyna, oksybutynina, tolterodyna czy solifenacyna.
Jeśli leczenie zachowawcze i farmakologiczne nie przynosi oczekiwanych rezultatów, zastosowanie znajduje ostrzykiwanie ścian pęcherza toksyną botulinową, wstrzyknięcie w okolice cewki moczowej komórek macierzystych oraz laseroterapię. Z metod chirurgicznych warto wymienić operacje pętlowe i tzw. sposobem Burch’a. Do operacyjnych rozwiązań zalicza się także wprowadzenie w centralny odcinek cewki moczowej specjalnej taśmy podtrzymującej oraz przeprowadzenie zabiegu podwieszenia szyi pęcherza. Inwazyjna terapia wykorzystywana jest przy dużym nasileniu problemu.
