Cewnikowanie polega na założeniu cewnika urologicznego, dzięki któremu możliwe jest odprowadzenie moczu w trakcie diagnostyki lub leczenia różnych chorób. U niektórych osób cewnik nie jest usuwany w trakcie pobytu w szpitalu. W takich przypadkach pojawia się pytanie, jakie są zalecenia dla pacjentów z cewnikiem moczowym?
Jak się myć z cewnikiem?
Cewnik składa się z cienkiej elastycznej rurki (którą zazwyczaj wprowadza się do pęcherza przez cewkę moczową) połączonej ze zbiornikiem. Wskazaniem do cewnikowania jest diagnostyka lub leczenie wybranych chorób (m.in. kamicy nerkowej, przerostu prostaty). Cewnik zakłada się również u pacjentów poddawanych operacjom układu moczowo-płciowego lub pokarmowego i kobiet po porodzie.
Cewnikowanie budzi negatywne skojarzenia. Jednak nie trzeba się go bać, ponieważ wprowadzanie cewnika jest praktycznie bezbolesne. Cewnik pokrywa się specjalnym żelem znieczulającym, który dodatkowo ułatwia jego zakładanie i działa antybakteryjnie.
Konieczność założenia cewnika wiąże się nie tylko z pytaniami dotyczącymi tego, czy jest to bolesne. Wątpliwości pojawiają się również, jeśli chodzi o kwestie higieny osób z cewnikiem. O ile cewnik zostaje usunięty w szpitalu, nie ma z tym większego problemu. A jak wygląda to w przypadku pacjentów, którzy zostają wypisani do domu, mając założony cewnik?
Na początku odpowiedzmy na pytanie, jak wygląda mycie osoby z cewnikiem? O czym trzeba pamiętać?
Opiekując się osobą, która ma założony cewnik, należy zapewnić jej maksymalne poczucie komfortu i bezpieczeństwa. Powiedzieć, jak będzie wyglądało mycie, uzyskać na nie zgodę. Ponadto należy pamiętać o tym, aby za każdym razem założyć jednorazowe rękawiczki. Zmniejsza to ryzyko zakażeń, na które osoby z cewnikiem są bardziej narażone.
Okolice założenia cewnika należy myć przynajmniej 2 razy dziennie, używając letniej wody, kosmetyków do higieny intymnej lub mydła. Wszystkie produkty przeznaczone do mycia osoby z cewnikiem powinny mieć delikatne działanie. W przeciwnym razie mogą podrażnić skórę i powodować uczucie dyskomfortu.
Oprócz tego ważne jest, aby podczas mycia nie ciągnąć za cewnik. A także nie wykonywać ruchów, które mogą sprawić, że jego zewnętrzna część wsunie się głębiej.
Sprawdź: Jak unikać infekcji podczas cewnikowania?
Jak przepłukać cewnik?
Wśród zaleceń dla pacjentów z cewnikiem moczowym wymienia się również te dotyczące regularnej wymiany cewnika. Jak często należy go wymieniać? Zależy to od modelu. Z reguły zaleca się, aby ten zrobiony z lateksu wymieniać co 10 dni, pokryty silikonem co 3 tygodnie a wykonany z silikonu co 4-6 tygodnie. Dzięki temu zmniejsza się ryzyko zakażeń, a także zatkania cewnika.
Pomimo przestrzegania wszystkich zaleceń może dojść do zatkania cewnika, co uniemożliwia odprowadzanie moczu do worka. Często przyczyną jest tworzenie się biofilmu bakteryjnego, a także występowanie osadu w moczu, skrzepów krwi czy kamienia moczowego.
Jak przepłukać cewnik? W sprzedaży dostępne są specjalne preparaty służące do pielęgnacji i odkamieniania cewnika. Warto stosować je regularnie (zgodnie z zaleceniami producenta), aby uniknąć zatkania cewnika. Jeśli jednak do niego dojdzie, należy jak najszybciej zgłosić się do lekarza, który go przepłucze lub wymieni.
Dlaczego jest to tak ważne? Zastój moczu jest nie tylko bolesny, ale także zwiększa ryzyko infekcji.
Dobre praktyki przy noszeniu cewnika
O czym jeszcze należy pamiętać przy noszeniu cewnika? Oto kilka dobrych praktyk, które zwiększają poczucie komfortu, a także zmniejszają ryzyko infekcji.
- Zapisanie daty założenia cewnika (powinna znajdować się ona w dokumentacji medycznej, ale warto mieć ją również w swoich notatkach). Dlaczego jest to tak ważne? Dzięki temu wiadomo, kiedy wymienić cewnik.
- Zlewanie moczu z worka bez jego odłączania. Zaleca się, aby na co dzień zlewać mocz do basenu, wiaderka itp. przez kranik znajdujący się na dole worka urologicznego.
- Regularne wymienianie worka – minimum 2 razy w tygodniu. Nie należy jednak odłączać go, jeśli nie jest to konieczne, ponieważ w ten sposób zwiększa się ryzyko infekcji. Poza tym należy pamiętać, że worek jest jednorazowy.
- Kontrolowanie ilości wydalanego moczu i jego wyglądu, a także temperatury ciała (ponieważ przy noszeniu cewnika istnieje większe ryzyko infekcji).
- Sprawdzanie, czy mocz nie wycieka obok cewnika. Wyciek jest widoczny na bieliźnie, wyrobach ochrony osobistej (np. pieluchomajtkach). W przypadku jego wystąpienia należy zgłosić ten fakt jak najszybciej pielęgniarce lub lekarzowi.
- Upewnienie się, że cewnik został odpowiednio podłączony. O zagięciu lub niedrożności jednego z elementów może świadczyć fakt, że po kilku godzinach od założenia cewnik jest pusty.
- Przyjmowanie odpowiedniej ilości płynów. W przypadku kobiet powyżej 19. roku życia są to minimum 2 litry dziennie. Z kolei mężczyźni powinni przyjmować co najmniej 2,5 litrów płynów na dobę. Jest to ważne nie tylko ze względu na zapobieganie odwodnieniu organizmu, które objawia się m.in. bólem głowy, osłabieniem. Zwiększona diureza zmniejsza ryzyko zakażenia dróg moczowych.
- Dostarczanie do organizmu odpowiednich ilości witaminy C, która wzmacnia odporność, a tym samym pomaga zapobiegać infekcjom. Źródłem witaminy C są świeże owoce i warzywa. Duże ilości tego składnika zawierają m.in. owoce dzikiej róży, porzeczki, truskawki, papryka, kalarepa. Dobrym rozwiązaniem jest włączenie do jadłospisu osoby z cewnikiem soków owocowych, warzywnych lub owocowo-warzywnych. Dzięki nim zwiększa się ilość witaminy C, a zarazem płynów w diecie. W profilaktyce i leczeniu infekcji dróg moczowych szczególnie polecany jest sok żurawinowy.
Konieczność założenia cewnika może wzbudzać lęk. Niepotrzebnie, ponieważ dzięki zastosowaniu znieczulenia cewnikowanie jest niemal bezbolesne. Poza tym, o ile jest to możliwe, cewnik usuwany jest jak najszybciej. I choć po jego założeniu trzeba się bardziej oszczędzać, to można z nim normalnie żyć. Należy jednak pamiętać o zasadach higieny, regularnej wymianie worka na mocz, kontrolowaniu ilości i wyglądu moczu, a także przyjmowaniu odpowiedniej ilości płynów.
